Είδαμε στο προηγούμενο φύλλο το κοινωνικο-οικονομικό και πολιτικό κλίμα που υπήρχε στην Κύπρο λίγο πριν από τη λαϊκή εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931 των γνωστών ως «Οκτωβριανών» και σε πολύ χοντρικές γραμμές τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν και στη Λεμεσό. Είπαμε για τις έριδες και τους διαχωρισμούς των κυπρίων την εποχή εκείνη και ανάμεσα τους τον διαχωρισμό μεταξύ «εθνικοφρόνων» και «κομμουνιστών».
Σήμερα θα δούμε την περιγραφή των γεγονότων στη Λεμεσό και κυρίως για όσα ακλούθησαν αυτών, από τη σκοπιά ενός αριστερού, όπως μας τα περιγράφει σε ένα σπάνιο και ανέκδοτο ιστορικό του ντοκουμέντο ο εργάτης και στέλεχος του εργατικού κινήματος και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κύπρου Δημήτρης Νεοκλέους Κουλλουράς που μας το εμπιστεύτηκε λίγο καιρό πριν από το θάνατο του:
«Το 1931 ήταν μια μεγάλη ανομβρία, τέτοια που έκανε περισσότερον δύσκολη την ζωήν των εργατών και αγροτών και ιδίως με τες πρόσθετες φορολογίες, έτσι που ο λαός αγανακτισμένος ξέσπασε σε μια αφθόρμητη επανάσταση ενάντια στην αποικιακή κυβέρνηση και έκαψε το Κυβερνείο στη Λευκωσία και στη Λεμεσό την κατοικίαν του Άγγλου Διοικητή και σε διάφορα άλλα μέρη Κυβερνητικές αποθήκες και αστυνομικούς Σταθμούς, μα οι Άγγλοι αποικιοκράτες διαθέτουν Στρατούς και Στόλους και σε λίγες ώρες από την βάση του Σουέζ και κατέπνιξαν την εξέγερσιν με σκοτωμούς φυλακίσεις εξορίες και εντοπισμούς.
Απέλασε από την Κύπρο μερικούς μεταξύ αυτών τον Χαράλαμπον Βατυλιώτην και τον Κώστα Σκελέα. Κατήργησε την τότε Βουλή των αντιπροσώπων με τες στοιχειώδεις ελευθερίες του λαού και είσαξε κάτι μεσαιωνικούς Νόμους (Ως διατάγματα εν Συμβουλίω του Βασιλέως) που αποσκοπούσαν στο πνίξιμο κάθε διαμαρτυρίας του Λαού. Μετά τα διατάγματα αυτά εχρειάζετο καρδιά και τόλμη για να δράση κανένας ενάντια στην αδικίαν και μια τέτοια αποφασιστικότης βρισκόταν πάντα ανάμεσα στους Κομμουνιστές. Μέσα στες μέρες εκείνες του κινήματος στες 30 Οκτωβρίου 1931 εκυκλοφόρησε μια προκήρυξη του Κ.Κ.Κ. και μια άλλη της Κ.Ν.Κ. και αμέσως συνελήφθησαν αρκετοί Σύντροφοι.
Ο Χαράλαμπος Σολομωνίδης, Οδυσσέας Βασιλείου, Μιχάλης Μαρμαράς, Δημήτρης Νεοκλέους Κουλλουράς, Χρ. Τσικουρής, Γιάννης Καρνάος και εκρατούντο σαν υπόδικοι στο Κάστρο Λεμεσού που σήμερα είναι Μουσείο. Κρατηθήκαμε περίπου 12 μέρες και μας άφησαν ελεύθερους με τον όρον κάθε μέρα να δίδουμε το παρόν μας στην αστυνομία.
Μετά τα γεγονότα του Οκτώβρη του 1931 όλες οι λέσχες, κόμματα, και οργανώσεις ετέθησαν εκτός Νόμου και έκλεισαν ο δε Τύπος εφιμώθη. Όλα πια ήσαν παράνομα και το Κ.Κ.Κ. και η Κ.Ν.Κ. Γι’ αυτό τώρα πάνω στους ώμους των προοδευτικών και ιδίως της πρωτοπόρου Νεολαίας έπεφτε το όλον βάρος για τα προβλήματα των εργατών και αγροτών του τόπου. Καμμιά εφημερίδα τότε δεν μπορούσε να εκδοθή, πήραμε τότε μερικούς πολυγράφους και κάτω από μια τέτοια παρανομία εκυκλοφορούσαν προκηρύξεις για τα προβλήματα του εργαζόμενου λαού της Κύπρου.
Τώρα όμως τα φασιστικά διατάγματα έδιναν το δικαίωμα στην αστυνομία σε οπιανδήποτε ώραν του εικοσιτετραώρου να κάνη αιφνιδιαστικήν έρευνα στο σπίτι σου έστω και τα μεσάνυκτα ακόμα. Θυμάμαι πως στο κάθε μας βήμα μας συνόδευε ένας χαφιές αστυνομικός μέχρι την ώραν που θα πηγαίναμε για ύπνον, όμως παρ’ όλους τους κινδύνους κάθε δυο ή τρεις μέρες κυκλοφορούσε η προκήρυξη του Κ.Κ.Κ.
Τώρα ο αγώνας των πρωτοπόρων περνούσε μια δύσκολη και πολύ σκληρήν φάσιν, όμως η πίστη και το καθήκον ήτανε υπεράνω όλων. Στες 20 του Γεννάρη 1932 έρευνα στο σπίτι του Λιασή Γεωργίου Πιερή απ’ την Λεμεσό βρέθηκε μια προσούρα του Μάξιμ Γκόρκι. (Αν ο εχθρός δεν παραδίδεται τον καταστρέφομεν) και καταδικάστηκε σε δυο μήνες φυλακή.
Στες 15 Φεβρουαρίου 1932 ο Διοικητής Λεμεσού αρνήθηκε να δώση άδεια συγκεντρώσεως άεργων. Στες 22 Φεβρουαρίου 1932 εκυκλοφόρησε μια προκήρυξη του Κ.Κ.Κ. που κατέκρινε την Κυβέρνηση για τα μεροκάματα των εργατών δρόμου που ήταν τότε 7 και 8 γρόσια την ημέρα. Γι’ αυτήν την προκήρυξη συνελήφθη ο Βάσος Κίττος και Ιορδάνης Κωνσταντίνου και κακοποιήθησαν από την αστυνομία.
Στες 12 Ιουλίου 1932 ο Πέτρος Ζωδιάτης εκ παροκκλησιάς και ο Ανάστασης Δημητριάδης και ο Χριστάκης Κ. Κόλοκος και ο Αντώνης Δημητριάδης εκ Καραβά κατεδικάσθησαν από τρεις μήνες φυλακή γιατί στο χωριό Πύργος Λεμεσού εμίλησαν και κατεφέρθησαν εναντίον της τοκογλυφίας. Στες 4 Οκτωβρίου 1932 έκαναν μια συγκέντρωση Γιατροί κι’ επόπτες του Υγειονομείου Λεμεσού στην οδόν Γλάστωνος σε μια χωράφα απέναντι του Β’ Παρθεναγωγείου και μιλούσαν στο πλήθος πως να τρέφονται για να προφυλάσσονται από αρώστειες.
Η κρίσις ήτανε τότε τόσο μεγάλη που πολλοί κοιμόντουσαν πάνω στα πεζοδρόμια γιατί το μεροκάματο του σελινιού δεν ήτανε αρκετό για νάχουνε και σπίτι κι’ έτσι τέτοιες ομιλίες μοιάζανε σαν τον νηστικό που του δίνεις μόνο συμβουλές. Κι’ έτσι σαν μιλούσε η δνις Λαΐαλ Αγγλίς επόπτης, ένας νεαρός τότε ο Δημήτρης Νεοκλέους Κουλλουράς επρόβαλε ανάμεσα στο πλήθος και διέκοψε την ομιλίτριαν κι’ άρχισε να μιλά με τον δικόν τρόπον. (“Μας είπατε ωραία και άγια λόγια, μα ας ρίξουμε μια ματιά πως μπορούν οι θεωρίες αυτές να γίνουν στην πράξη, εκτός βέβαια αν ο Αγγλικός Ιμπεριαλισμός υποκριτικά θέλει να μας δείξει ότι κόπτεται για την υγείαν μας”).
Στο μεταξύ επενέβη η αστυνομία που συνέλαβε τον νεαρό ομιλητή και τον οδήγησε στα κρατητήρια και τον κατηγόρησε ότι έφερε αναστάτωση στην ομιλήτριαν. Την επαύριον ο ανταποκριτής της “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ” έγραφε τα γεγονότα με τον τίτλον “Άθλος Κομμουνισμού”.
Όταν η αποικιακή Κυβέρνηση μετά τα γεγονότα του 1931 είσαξε στη Κύπρο τους φοβερούς τότε φασιστικούς και δικτατορικούς νόμους ήτανε επόμενον πως εκείνοι που θα είχανε να υποστούν την σκληρότητα εκείνων των νόμων δεν θα ήσαν άλλοι εκτός εκείνοι που είχαν το θάρρος να διαλαλούν καθημερινώς για το δράμα του εργαζόμενου λαού της Κύπρου και αυτοί δεν ήσαν άλλοι από τους Κομμουνιστές της Κύπρου, γιατί όπως θα περιγράψωμεν πιο κάτω τα γεγονότα της Κύπρου θα δούμεν πως δεν περνά ούτε μέρα ούτε μήνας που να μη συλλαμβάνεται με το παραμικρό ένας αγωνιστής πρωτοπόρος και να καταδικάζεται φυλακή ή να εντοπίζεται σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό της Κύπρου.»
Αυτά έλεγε ανάμεσα σε άλλα ο Κουλουράς.
Λεζάντες:
Φώτο 1 Ο Δημήτρης Νεοκλέους Κουλουράς σε μια από τις λίγες φωτογραφίες του όπως τον απαθανάτισε ο γράφων λίγο πριν από τον θάνατο του.
Φώτο 2 Διαδήλωση στη Λεμεσό κατά τα οκτωβριανά
Φώτο 3 Ο Κώστας Σκελέας κουμουνιστής ηγέτης που εξορίστηκε μετά τα οκτωβριανά
Αναρτήθηκε από Τίτος ΚολώταςΠΗΓΗ: limassolinhistory…
