Η δεκαετία 2000-2010 υπήρξε μια πολύ παραγωγική περίοδος σε ότι αφορά την συνεργασία του Δήμου Λεμεσού με το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λεμεσού (ΣΥΛ), των δημάρχων Δρ. Δημήτρη Κοντίδη και Ανδρέα Χρίστου με τους διευθυντές του ΣΥΛ, Άργη Μάρκαρη και Σωκράτη Μεταξά.
Γράφει: Κρίστιαν Χρίστου
Η άριστη συνεννόηση και η στενή συνεργασία απέδωσαν στην Λεμεσό τρία σημαντικά έργα – τοπόσημα για την πόλη, την αποκατάσταση του Υδατόπυργου, την αποκατάσταση της νερομηχανής του ΣΥΛ με τη δημιουργία του Μουσείου Νερού και τέλος την αποκατάσταση της Χαβούζας και τη δημιουργία του ομώνυμου πάρκου.
Ξεκινούμε σήμερα την παρουσίαση του τελευταίου έργου, την Χαβούζα, που είναι όμως και το παλαιότερο κτίσμα από τα πιο πάνω. Θα συνεχίσουμε με τα υπόλοιπα.
Η Χαβούζα είναι το αρχαιότερο από τα τρία παλιά αξιόλογα κτίσματα της Λεμεσού που σχετίζονται με την υδροδότηση της πόλης, δηλαδή τη Νερομηχανή του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας -που περιλαμβάνει και το Μουσείο Νερού- και τον Υδατόπυργο, τα οποία έχουν ήδη αποκατασταθεί και αποδοθεί στην πόλη.
Και τα τρία αυτά οικοδομήματα σε συνδυασμό προσφέρουν μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη εικόνα για την παροχή και διανομή νερού στην πόλη μας στα παλαιότερα χρόνια.
Η Χαβούζα είναι αρχαίο μνημείο β΄ βαθμού που κτίστηκε περί τα τέλη του προπερασμένου αιώνα και χρησιμοποιείτο ως δεξαμενή νερού που υδροδοτούσε την τότε Λεμεσό. Το νερό ερχόταν στην πόλη με μαντεμένιες σωλήνες και με φυσική ροή κατά πάσα πιθανότητα από περιοχή 15 χιλ. βορειότερα της Λεμεσού που ονομάζεται Αγία Ειρήνη και στην οποία υπήρχε πηγή.
Το κυρίως κτίσμα αποτελείται από δύο λιθόκτιστους στενόμακρους χώρους, στεγασμένους με θολωτές οροφές οι οποίοι δημιουργούν ένα ενδιαφέρον εσωτερικό, με ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Κατά τις ανασκαφές που έγιναν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων πριν από περίπου 15 χρόνια, βρέθηκαν απομεινάρια από παλαιότερες κατασκευές στη βόρεια αλλά κυρίως στη νότια πλευρά, μπροστά από την είσοδο της Χαβούζας. Γι’ αυτό το μνημείο τώρα παρουσιάζει ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον εξωτερικά, ενώ, παρά το δύσβατό του για τον επισκέπτη, μπορεί κάποιος να εισέλθει στο ένα από τα δύο κλίτη για μια γρήγορη επίσκεψη και γνωριμία με αυτό.
Το δικαίωμα αξιοποίησης και προβολής του χώρου εκχωρήθηκε επι Δημήτρη Κοντίδη από τον Δήμο Λεμεσού, στον οποίο ανήκει το μνημείο, στο Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λεμεσού το οποίο μετά από προκήρυξη διαγωνισμού και αξιολόγηση διαφόρων προτάσεων, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, προχώρησε στην αποκατάστασή του και την ανάδειξή του ως χώρο υπόμνησης της ιστορίας υδροδότησης της πόλης.
Ο δήμος επι Αντρέα Χρίστου κατάφερε να ενσωματώσει στη Χαβούζα τον γειτονικό δημόσιο χώρο πρασίνου, καθώς και να ανταλλάξει κρατικό τεμάχιο με λωρίδα του εφαπτόμενου οικοπέδου ώστε να μεγαλώσει ο χώρος και να αποφευχθούν αναπτύξεις πολύ κοντά στη Χαβούζα. Ως αποτέλεσμα λοιπόν η μελέτη και οι εργασίες ανάπλασης περιέλαβαν το μνημείο, τον περιβάλλοντα χώρο και τον εφαπτόμενο χώρο πρασίνου.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκαλύφθηκε κάτω από τον υφιστάμενο δρόμο, ελαφρώς δυτικότερα του μνημείου, μέρος παλιού λιθόστρωτου αμαξιτού που ένωνε τον Ύψωνα με την Αγία Φύλα και έτσι ένα μικρό τμήμα 50 περίπου μέτρων αποκαταστάθηκε για να προβάλλονται τα υλικά και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνταν πριν 100 χρόνια στην οδοποιία.
Οι μικροκατασκευές που έγιναν στον χώρο είναι από μπετόν, μέταλλο και πλάκες από πέτρα, προς μεγαλύτερη ανάδειξη του πετρόκτιστου μνημείου. Στον χώρο πρασίνου, κάτω από πέργολα για σκίαση, έχουν τοποθετηθεί πινακίδες με επεξηγήσεις σε ό,τι αφορά στην ιστορία και χρήση του μνημείου. Τοποθετήθηκε επίσης και η αναγκαία επίπλωση με παγκάκια, καλάθους αχρήστων κ.λπ.
Χρησιμοποιήθηκαν χαμηλά κυπριακά φυτά στην πρόσοψη και κυπριακά δέντρα και φυτά ανθεκτικά στην ξηρασία, στην περίμετρο. Έχουν γίνει επίσης τρεις μικρές κερκίδες από μπετόν για χρήση από τους επισκέπτες και δόμες προσαρμοσμένες στο υφιστάμενο αμφιθεατρικό υψόμετρο.
Ο φωτισμός διασφαλίζεται από ψηλούς στύλους γενικού φωτισμού στους χώρους διακίνησης του κοινού, με προβολείς για ανάδειξη του μνημείου και μπλε φωτισμό στο εσωτερικό του, όπως και στα οικοδομικά κατάλοιπα του εξωτερικού χώρου, για να δημιουργείται πιο ενδιαφέρον αποτέλεσμα.
Παλαιότερα, όταν εμείς είμασταν μαθητές του Δημοτικού, αρκετά σχολεία οργάνωναν περιπάτους μέχρι τη Χαβούζα, η οποία τότε ήταν εκτός λειτουργίας και εκτός της κατοικημένης περιοχής.
Τα παιδιά έπαιρναν μαζί τους πρόχειρο φαγητό, υπήρχε βρύση πόσιμου νερού και οι δάσκαλοι εξηγούσαν τον ρόλο του κτηρίου για την υδατοπρομήθεια της πόλης.
Και σήμερα θα μπορούσαν να οργανωθούν τέτοιες επισκέψεις, πολύ περισσότερο που ο χώρος μεγάλωσε, διαθέτει πολλή σκιά κάτω από τα δέντρα που φυτεύτηκαν μετά την αποκατάσταση, ενώ θα μπορούσαν να διαμορφωθούν και πρόσθετες διευκολύνσεις για τους επισκέπτες μέσα στο μικρό πάρκο.
Όλος ο χώρος, το μνημείο και το πάρκο είνα προσβάσιμα όλο το 24ωρο και μαζί αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συνοικιακά πάρκα στη πόλη της Λεμεσού.
- Κριστιαν Αργυριδου Χρίστου
- Αρχιτέκτονας
