Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο η Λεμεσός ως αναπτυσσόμενη βιομηχανική και εμπορική πόλη επεκτεινόταν προς τα βόρεια και οι ανάγκες σε πόσιμο νερό αυξήθηκαν σημαντικά.
Γράφει: Κρίστιαν Αργυρίδου Χρίστου
Το παλαιότερο υδρευτικό σύστημα που βασικό του μέρος ήταν η Χαβούζα και η πηγή νερού στην Αγία Ειρήνη δεν ήταν πλέον ικανοποιητικό.
Για αυτό το λόγο η τότε Αγγλική διοίκηση μετά και από συνεχή διαβήματα των δημοτικών αρχών της πόλης, σχεδίασε και υλοποίησε ένα εξ υπαρχής νέο υδατικό έργο που περιλάμβανε:
- Λάκκους και λαγούμια στα Τσιφλικούδια, στον χώρο που βρίσκονται σήμερα τα γραφεία του ΣΥΛ.
- Υδατόπυργο για αποθήκευση και διανομή του νερού σε όλη την τότε πόλη.
- Νερομηχανή για άντληση του νερού προς τον υδατόπυργο με υπόγειες μαντεμένιες σωλήνες.
Ο Υδατόπυργος λοιπόν, ιδιοκτησίας ανέκαθεν του Δήμου Λεμεσού, κατασκευάστηκε το 1930 με εργολάβο τους Williamson Pengelley & Co από το Κάιρο και δευτερεύοντα εργολάβο τον Β. Τσίρο. Το κόστος της κατασκευής του ήταν £ 9000 το δε ύψος έφθασε στα 43 μέτρα.
Το μνημείο αυτό της μηχανικής χαρακτηρίζεται από μοναδικότητα τόσο στον κυπριακό όσο και στον χώρο της Μεσογείου. Όπως πληροφορηθήκαμε πρόσφατα, παρόμοια κατασκευή υπάρχει στο Κάιρο.
Τα εξαίρετα υλικά, ο άρτιος σχεδιασμός και η υψηλού επιπέδου κατασκευή του, τον έχουν αφήσει σχεδόν ανέπαφο για 90 χρόνια. Το σχήμα και το ύψος του είναι ορατά από πολύ μακρινά σημεία της πόλης και των αυτοκινητοδρόμων που οδηγούν σ αυτήν. Δημιουργούν την αίσθηση ότι αυτός δεσπόζει της Λεμεσού.
Επισκεπτόμενος το χώρο όπου βρίσκεται, παρατηρώντας τις αρμονικές διαστάσεις, τα διαζώματα, τις λεπτομέρειες της μεταλλοτεχνίας και της μηχανικής, ο ευαίσθητος παρατηρητής εντυπωσιάζεται. Τα μνημεία που συναντούμε συνήθως είναι αρχιτεκτονικά. Τα μνημεία μηχανικής είναι σπανιότερα και πιο ασυνήθη γι΄ αυτό και συναρπάζουν.
Έχοντας υπόψη την μοναδικότητα και την ιστορική σημασία για την πόλη, ο Δήμος Λεμεσού πριν από 20 χρόνια, επί δημαρχίας Δρ. Δημήτρη Κοντίδη, απεφάσισε την αποκατάσταση του.
Έγινε έλεγχος της στερεότητας και αντοχής της κατασκευής, αμμοβολήθηκαν όλα τα μεταλλικά μέρη, κατασκευάστηκε νέο κάλυμμα (καπάκι) διότι το παλιό καταστράφηκε από ανεμοστρόβιλο, βάφτηκε ολόκληρη η κατασκευή με αντιοξειδωτικό υλικό (rust conventer) και τοποθετήθηκαν προβολείς στο έδαφος και σε όλο το ύψος του πύργου.
Οι εργασίες έγιναν με τη στήριξη χορηγών του Δήμου και ο Υδαττόπυργος ανακαινισμένος και φωταγωγημένος σηματοδότησε τους εορτασμούς για το 2000, γεγονός που απετέλεσε για ολόκληρη τη Κύπρο μια αξιόλογη προσφορά ενώ ανέδειξε και ένα από τα λίγα μνημεία πολιτικής μηχανικής που υπάρχουν στη περιοχή μας.
Στη συνέχεια, ο Δήμος Λεμεσού προχώρησε στην απαλλοτρίωση της εφαπτόμενης στα ανατολικά οικίας για την οποία είχε κατατεθεί αίτηση για πενταόροφη πολυκατοικία. Το Δημοτικό Συμβούλιο επίσης πολύ σωστά ζήτησε την κήρυξη της σε διατηρητέα για να αξιοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο.
Κατά την ανάπτυξη του νοτίου γειτονικού τεμαχίου και μετά από συμφωνία με τον ιδιοκτήτη του, στον οποίο δόθηκε κάποια παρέκκλιση, παραχωρήθηκε μέρος από το δικό του τεμάχιο σε αυτό του Υδατόπυργου. Έτσι δημιουργήθηκε ένας πολύ μεγαλύτερος και τετραγωνισμένος χώρος ο οποίος αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία που κληθήκαμε να διαμορφώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο:
1.Ο Υδατόπυργος και οι βοηθητικές κατασκευές γύρω από αυτόν.
- Η πετρόκτιστη διατηρητέα οικία, εμβαδού περίπου 150 τ.μ, με μικρό υπόγειο.
- Το άδειο οικόπεδο στη νότια πλευρά
- Οι αυλές και οι εξωτερικοί χώροι γύρω από τις διάφορες οικοδομές.
Το αξιοσημείωτο που χαρακτηρίζει τον Υδατόπυργο είναι, μεταξύ άλλων, ότι προσφέρει μια ανεπανάληπτη εικόνα από όποιο σημείο της πόλης και αν τον αντικρίσεις. Πολύ περισσότερο ο πύργος, ιδιαίτερα όταν τα βράδυα φωτίζεται, παίρνει μια άλλη διάσταση εκπέμποντας μια μοντέρνα και φουτουριστική εικόνα αν μάλιστα βρίσκεται κάποιος πολύ κοντά και ακόμη περισσότερο μέσα στα πλέγματα της συμμετρικής του κατασκευής .
Προβληματιζόμενοι τότε για τους πιθανούς τρόπους αξιοποίησης του χώρου καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι θα ήταν σωστό και οικονομικά πρόσφορο να αξιοποιηθούν κατά ενιαίο τρόπο τα κτίρια, οι κατασκευές και ο ίδιος ο Υδατόπυργος με στόχο να ελκύσουν κόσμο και ιδιαίτερα νεολαία.
Αυτό ενισχύεται ακόμα περισσότερο λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Β΄ πόλος επέκτασης του ΤΕΠΑΚ χωροθετείται στη γύρω του Υδατόπυργου περιοχή.
Η πρόταση την οποία αφιλοκερδώς ετοιμάσαμε και καταθέσαμε το 2004 στον Δήμο Λεμεσου με σχέδια και εκτενή περιγραφή περιλάμβανε τα ακόλουθα:
- Δημιουργία καφετέριας στη βάση του πύργου και υπαίθριου πολυχώρου για καφεθέατρο, καφεσινεμά, με διευκολύνσεις σκηνής αλλά και παρακολούθησης σημαντικών αθλητικών γεγονότων.
- Αξιοποίηση της διατηρητέας οικίας για προβολή της ιστορίας υδροδότησης της πόλης και για εξυπηρέτηση των αναγκών ολόκληρης της ανάπτυξης.
- Δημιουργία επισκέψιμου πλατώ στο επίπεδο των 10 μέτρων από τη βάση του πύργου.
- Κατασκευή υπόγειου και ισόγειου χώρου στάθμευσης στο άδειο οικόπεδο.
Η εισήγηση μας κατέληγε και σε και από μια πιο τολμηρή ιδέα, την κατασκευή σκάλας και ανελκυστήρα από διαφανές υλικό για ευχέρεια πρόσβασης στο ψηλότερο δυνατό σημείο του Υδατόπυργου, στα 33 μέτρα, όπου θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα παρατηρητήριο για τους επισκέπτες.
Ασφαλώς αυτή η ιδέα χρειάζεται εκτεταμένη και σοβαρή μελέτη από διάφορες πλευρές πριν συζητηθεί περαιτέρω.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η βασική μας πρόταση υιοθετήθηκε σε μεταγενέστερο στάδιο από το Δημοτικό Συμβούλιο, προκηρύχθηκε προσφορά για υλοποίηση των έργων με την μέθοδο BOT, λόγω όμως της οικονομικής κρίσης το ενδιαφέρον ήταν πολύ περιορισμένο και τα πράγματα δεν προχώρησαν.
Ακόμα και έτσι όμως, ο Υδατόπυργος παραμένει ο αγαπημένος γίγαντας της πόλης και το σήμα κατατεθέν της Λεμεσού.
- Κρίστιαν Αργυρίδου Χρίστου
- Αρχιτέκτονας
