Το Ριάλτο ετοιμάζεται για ακόμη μια χρονιά να υποδεχθεί το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες που συνδιοργανώνεται με το Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού –του Υφυπουργείο Πολιτισμού και θα πραγματοποιηθεί στις 21 – 29 Απριλίου 2023.
Το φεστιβάλ είναι το επίσημο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ της Κύπρου και αποτελείται από δύο μέρη, το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα Glocal Images και το μη διαγωνιστικό τμήμα Viewfinder. Φέτος, η καλλιτεχνική διεύθυνση αλλάζει και τα “ινία” αναλαμβάνουν οι σκηνοθέτες Αργυρώ Νικολάου και Μάριος Λιζίδης.
To LemesosBlog είχε την ευκαιρία να μιλήσει αρχικά με την Αργυρώ Νικολάου, όπου διαβάζοντας κανείς το βιογραφικό της μπορεί να καταλάβει οχι μόνο την σχέση της με τον κινηματογράφο αλλά την ευρύτερη και βαθιά σύνδεση της με τον χώρο των τεχνών.
– Πριν σας ρωτήσουμε για το φεστιβάλ, περιγράψτε μας την σχέση σας με τον Κινηματογράφο. Μεγαλώσατε με κινηματογράφο ή ο κινηματογράφος μεγάλωσε για εσάς με την πορεία και τις σχετικές σπουδές σας;
Η σχέση μου με τον κινηματογράφο ξεκίνησε μέσα από τη βαθιά ριζωμένη αγάπη που τρέφω για τη λογοτεχνία και για τις παραστατικές τέχνες. Κατά τη διάρκεια του πρώτου μου πτυχίου σε αγγλική φιλολογία, ήρθα σε μια πρώτη επαφή με τις ταινίες του Michelangelo Antonioni, τις ταινίες του γαλλικού Νέου Κύματος αλλά και τη φιλμογραφία του Stanley Kubrick, μέσα από κάποια μαθήματα αλλά μέσω και κάποιων φιλικών σχέσεων. Άρχισα λοιπόν να σκέφτομαι το σινεμά σαν αντικείμενο κριτικής, όπως είχα συνηθίσει μέχρι τότε να κάνω με την πεζογραφία, τα θεατρικά κείμενα, και την ποίηση. Λόγω του ότι ήμουν και επίδοξη ηθοποιός στο πανεπιστήμιο–έλαβα μέρος σε πάνω από 10 φοιτητικές παραστάσεις μέσα σε 3 χρόνια–άρχισα επίσης να παρακολουθώ με ενδιαφέρον τον τρόπο με το οποίο το σινεμά πλαισιώνει τις ερμηνείες, τα ανθρώπινα πρόσωπα, αλλά και το ανθρώπινο κορμί πολύ διαφορετικά από το θέατρο, και σκιαγραφεί χαρακτήρες σε ένα πολύ πιο άμεσο και πολυαισθητηριακό επίπεδο από την πεζογραφία.
Όταν πήγα στις ΗΠΑ για διδακτορικό σε Συγκριτική Λογοτεχνία, βρήκα ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον αρκετά πιο αυστηρό από αυτό της Αγγλίας, χωρίς πολλές δημιουργικές διόδους για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, και χωρίς καθόλου ευκαιρίες για να συνεχίσω με την υποκριτική. Εκεί ήταν που ήρθα σε επαφή με το Sensory Ethnography Lab, μια ομάδα ανθρωπολόγων που ασχολούνται με το εναλλακτικό ντοκιμαντέρ, οι οποίοι δημιουργούν κινηματογράφο στο μεταίχμιο της δημιουργικής επινόησης και της εθνογραφίας. Μέσα στα πλαίσια ενός ολόχρονου μαθήματος πρακτικής έπιασα για πρώτη φορά σοβαρά κάμερα στα χέρια μου, κι αυτή η αισθητική μεταξύ του μυθοπλαστικού και της καταγραφής της πραγματικότητας με την οποία ξεκίνησα μου έχει μείνει. Έκτοτε έχω σκηνοθετήσει ταινίες μικρού μήκους–μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ-και δουλεύω τώρα πάνω στην πρώτη μου ταινία μεγάλου μήκους. Και στην προσωπική μου δουλειά αλλά και στον κινηματογράφο που αγαπώ, επιζητώ πάντα ιστορίες της καθημερινότητας, που είναι όμως αισθητικά και φορμαλιστικά τολμηρές και σπρώχνουν τα όρια του επιτρεπτού ή του καθιερωμένου. Συνεχίζω να γράφω πάνω σε θέματα που άπτονται του κινηματογράφου, ειδικά για το εικαστικό φιλμ, στα πλαίσια εκθέσεων και εικαστικών παρουσιάσεων/εκδόσεων, κάτι που καλλιέργησα μέσω του διδακτορικού μου αλλά και κατά τη διάρκεια της δουλειάς μου στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, σαν ερευνήτρια στο επιμελητικό τμήμα Media and Performance.
Ο κινηματογράφος επιστρέφει δριμύτερος μετά την αναγκαστική αποστασιοποίηση του κοινού λόγω πανδημίας. Πως αυτό αλλάζει και τι αναμένει πλέον το κοινό να δει και αν αυτό σας προβλημάτισε για το φετινό φεστιβάλ;
Δυστυχώς ο κινηματογράφος σήμερα υποφέρει όχι μόνο λόγω της πανδημίας, που επέφερε μεγάλη ζημιά σε όλες τις τέχνες που εξαρτώνται στη σύναξη ανθρώπων σε κοινούς χώρους, αλλά λόγω και των διάφορων αλλαγών που έχουν επέλθει στον τρόπο κατανάλωσης των ταινιών την τελευταία δεκαετία. Η δημοφιλία των streaming services έχει αποδυναμώσει τον κινηματογράφο σαν μια συλλογική εμπειρία (και τελετουργία!) που λαμβάνει χώρο σε συγκεκριμένο χρόνο και χώρο. Επίσης, τα μεγάλα στούντιο και οι εταιρείες παραγωγής προτιμούν να στηρίζουν blockbuster ταινίες ή να το παίζουν εκ του ασφαλούς με ταινίες βασισμένες σε υπάρχον υλικό, σαν τρόπος για να εγγυηθούν την επιτυχία της επένδυσης τους.
Παρόλες τις αντιξοότητες, ο ανεξάρτητος κινηματογράφος συνεχίζει να ευδοκιμεί και να μας προσφέρει συναρπαστικές εμπειρίες θέασης γεμάτες εκπλήξεις και συναίσθημα, ανοίγοντας παράθυρα σε μέρη του κόσμου, κοινωνίες και βιώματα διαφορετικά από τα δικά μας.
Η μεγάλη επιτυχία του Joyland (σκην. Saim Sadiq), για παράδειγμα, μια από τις επιλογές για το φετινό μη-διαγωνιστικό τμήμα Viewfinder του φεστιβάλ μας,–που πραγματεύεται τη queer επιθυμία στα πλαίσια μιας πατριαρχικής οικογένειας στο Πακιστάν– είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Όπως επίσης και η ταινία Aftersun της Σκωτσέζας Charlotte Wells (επίσης στο Viewfinder), ίσως η πιο επιτυχημένη ανεξάρτητη ταινία του 2022, όπου η πρωταγωνίστρια–μέσα από μια αναδρομή σε ένα καλοκαίρι της παιδικής της ηλικίας–αναγνωρίζει τα ψυχικά θέματα που αντιμετώπιζε ο τότε νεαρός της πατέρας. Η εξαιρετική σκηνοθεσία της Wells, μαζί με τη χρήση της μουσικής, αλλά και υλικού videocam, δημιουργούν ένα γλυκόπικρο αίσθημα νοσταλγίας το οποίο θα αγγίξει ιδιαίτερα τα παιδιά των ‘90s. Με τις μεγαλύτερες ταινίες να έρχονται κατευθείαν στο σπίτι μας μέσω του διαδικτύου λόγω των streaming services και του Ίντερνετ, λοιπόν, πιστεύω πως ο κόσμος πλέον θέλει–και του αξιζει–στο σινεμά να δει κάτι το διαφορετικό, κάτι που θα μείνει μαζί του σαν πολυαισθητηριακή εμπειρία.
– Αναλαμβάνετε τα “ινία” της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες μαζί με τον κ. Λιζίδη. Τι είναι αυτό που αλλάζει ή καλύτερα τι είναι αυτό που θα φέρει το δικό σας στίγμα;
Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε φέτος ήταν να προσφέρουμε στο κοινό ένα πρόγραμμα από ταινίες που προσφέρουν μοναδικές και ποικίλες κινηματογραφικές εμπειρίες που δεν μπορούν να επαναληφθούν εκτός της κινηματογραφικής αίθουσας. Για παράδειγμα η ταινία Neptune Frost, η οποία συνδυάζει τον αφρο-φουτουρισμό με το το μιούζικαλ και συν-σκηνοθετήθηκε από τον μουσικόσυνθέτη και καλλιτέχνη της hip hop Saul Williams. Κάτι τέτοιο πρεπει οπωσδηποτε να θεαθεί στο σινεμά.
Πολύ σημαντικό για μας επίσης ήταν να στήσουμε ένα πρόγραμμα με ταινίες από διαφορετικά μέρη του κόσμου που να μας ανοίξουν παράθυρα σε διαφορετικούς τρόπους ζωής και σε αφηγήματα που μας παροτρύνουν να δούμε τη ζωή αλλιώς, με σεβασμό στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Στο φεστιβάλ φέτος θα δούμε ταινίες από τη Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, την Παλαιστίνη, το Καζακστάν, την Κύπρο, το Ισραήλ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, το Ιράν, τη Βόρεια Μακεδονία, το Πουέρτο Ρίκο και την Πολωνία.
Το διαγωνιστικό τμήμα Glocal Images χαρακτηρίζεται από μια κοινωνικοπολιτική ευαισθησία, με ταινίες που θίγουν οικουμενικά θέματα όπως την ξενοφοβία, τη στρατιωτικοποίηση και την κατάχρηση του περιβάλλοντος, την κοινωνική απομόνωση λόγω τεχνολογικών μέσων, αλλά και το πένθος, ένα συναίσθημα που χαρακτηρίζει την εποχή μας, με την κλιματική αλλαγή αλλά και τον πόλεμο να μας υπενθυμίζουν καθημερινά πόσο ευάλωτοι είμαστε. Έχουμε βέβαια και πιο “light” ταινίες στο πρόγραμμα, όπως ιστορίες ενηλικίωσης και ζαβολιάρικης αθωότητας αλλά και μαύρες κωμωδίες που σαρκάζουν κάποια κοινωνικά φαινόμενα, όπως τη διαφθορά, τον συντηρητισμό και την εξάρτηση μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στο τμήμα Viewfinder προβάλλονται ταινίες που πραγματεύονται την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης (ιδιαίτερα μέσα από την ταινία No Bears του πρόσφατα αποφυλακισμένου Ιρανού σκηνοθέτη Jafar Panahi), όπως επίσης και την μη-ανθρωποκεντρική αντίληψη του κόσμου μέσα από τα γαϊδουρίσια μάτια του ΕΟ του Jerzy Skolimowski, τα εργατικά δικαιώματα (Neptune Frost) αλλά και την ισότητα των φύλων κ την αναγνώριση μη-δυαδικών ταυτοτήτων και σεξουαλικότητας (Joyland).
Επίσης, στόχος μας είναι το φεστιβάλ να είναι ένας χώρος δημιουργικής ανταλλαγής και συζήτησης, πόλος έλξης για τις κινηματογραφικές, εικαστικές, και δημιουργικές κοινότητες της Κύπρου αλλά και για τους σινεφίλ.
Είμαστε περήφανοι που φέτος έχουμε την τύχη να συνεργαζόμαστε με νεαρά άτομα που άπτονται των κινηματογραφικών και παραστατικών τεχνών, όπως τη γραφίστρια Κλειώ Χατζηγεωργίου και τον εικαστικό και περφόρμερ Δημήτρη Χειμώνα, ο οποίος επιμελείται τις τελετές έναρξης και λήξης μαζί με την ομάδα του σαν μέρος του project Sessions, μια σειρά από queer happenings που ξεκίνησαν πέρσι στη Λευκωσία. Επίσης, οργανώνουμε κάποιες παράλληλες δράσεις μαζί με την εικαστική κοινότητα της Κύπρου, με μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στο NiMAC, και προωθούμε την ανεξάρτητη εκδοτική δράση στο νησί, μέσω από τη συνεργασία μας με το περιοδικό Becoming, και το τεύχος του για την επίδραση της ΑΙ τεχνολογίας στις τέχνες.
-Τέλος, η Κύπρος βρίσκεται στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη; Αν ναι, πως το Φεστιβάλ ενισχύει την θέση μας;
Χάρη στη σκληρή δουλειά και το δημιουργικό ταλέντο των σκηνοθετών και παραγωγών στο νησί, η Κύπρος βρίσκεται στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη, και συνεχίζει να διεκδικεί τη θέση της ακόμη πιο δυναμικά με την πάροδο του χρόνου, και όσο ενδυναμώνονται και οι υποδομές που στηρίζουν την κινηματογραφική παραγωγή. Ένας από τους κύριους στόχους του φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες – Κύπρος είναι ακριβώς αυτός: να συμβάλει στην στήριξη του εγχώριου κινηματογραφικού πολιτισμού με το να προβάλει τα κινηματογραφικά δρώμενα της Κύπρου στο ευρύτερο πλαίσιο του παγκόσμιου κινηματογραφικού σκηνικού, μέσα από την τριβή του εγχώριου κινηματογράφου με διεθνείς παραγωγές αλλά και παράγοντες (καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, παραγωγούς, κριτικούς). Φέτος, παρόλο που δεν υπάρχει Κυπριακό διαγωνιστικό τμήμα, έχουμε τη χαρά να προβάλουμε το ειδικό πρόγραμμα «Cyprus Collaborates» / «Με συμπαραγωγό την Κύπρο» όπου υπογραμμίζουμε Κυπριακές συμπαραγωγές σαν το Tel Aviv Beirut της Michale Boganim (συμπαραγωγή AMP Filmworks) και το Snow White Dies at the End (συμπαραγωγή Caretta Films) του Kristijan Risteski.
Φέτος επίσης έχουμε τη χαρά να καλωσορίσουμε μέλη της κριτικής επιτροπής και ειδικούς προσκεκλημένους από μεγάλα Ευρωπαϊκά φεστιβάλ σαν την Μπερλινάλε και το φεστιβάλ του Γκότεμποργκ αλλά και από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Πρόεδρος της επιτροπής μας η καταξιωμένη Γαλλίδα σκηνοθέτις Julie Bertuccelli, βραβευμένη με César, της οποίας το πρόσφατο ντοκιμαντέρ πραγματεύεται την καριέρα της Jane Campion, υπογραμμίζοντας την Νεοζηλανδή σκηνοθέτη σαν μοντέλο για τις απανταχού γυναίκες που ασχολούνται με τη σκηνοθεσία. Στις 22/4 Σάββατο θα έχουμε μια ειδική προβολή της ταινίας αυτής (Jane Campion: La femme cinéma) όπου και θα ακολουθήσει συζήτηση με την κα. Bertuccelli.
Η Κύπρος μπορεί να είναι μια μικρή χώρα, αλλά αυτή είναι η ομορφιά της και το μεγάλο της ατού. Το ίδιο ισχύει και για το φεστιβάλ μας. Το να μπορούμε να προσφέρουμε στο κοινό μας, στους σκηνοθέτες/συντελεστές των ταινιών αλλά και στους προσκεκλημένους μας ένα όμορφο και φιλόξενο περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από μια οικειότητα, από προσωπικές συναντήσεις και συζητήσεις, ένα περιβάλλον όπου μπορούν να δημιουργηθούν ουσιώδεις σχέσεις και να μπουν οι βάσεις για μέλλουσες δημιουργικές συνεργασίες.
Σε ένα φεστιβάλ όπως το δικό μας, το κοινό μπορεί να έρθει σε μια πιο άμεση επαφή με τους συντελεστές των ταινιών, κι αυτό είναι κάτι που δεν βρίσκεις εύκολα σε μεγαλύτερα φεστιβάλ.
21 – 29/4 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ – ΣΑΒΒΑΤΟ 20:00, 22:00
Κινηματογραφικές Μέρες Κύπρος 2023 (18+)
Το Φεστιβάλ παρουσιάζει για 21η χρονιά ένα εξαιρετικό πρόγραμμα σε Λεμεσό και Λευκωσία που περιλαμβάνει διεθνές διαγωνιστικό (Glocal Images), πρεμιέρες ταινιών που έχουν διακριθεί παγκόσμια (Viewfinder), κυπριακές ταινίες, αφιερώματα και προγράμματα για παιδιά και νέους, καθώς και άλλες δράσεις που συνθέτουν το πρόγραμμα της μεγαλύτερης κινηματογραφικής διοργάνωσης στην Κύπρο για τη μεγάλου μήκους ταινία. Καλλιτεχνικοί διευθυντές: Αργυρώ Νικολάου και Μάριος Λιζίδης. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ πραγματοποιούνται το παιδικό του τμήμα σε καλλιτεχνική διεύθυνση Σταύρου Παμπαλλή και το 4ο Dot on the Map Industry Days με επικεφαλής τη Δανάη Στυλιανού. Διοργάνωση: Υφυπουργείο Πολιτισμού – Πολιτιστικές Υπηρεσίες & Θέατρο Ριάλτο. Οι ταινίες θα προβάλλονται στους αυθεντικούς τους διαλόγους με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.
€5 /30 (Κάρτα Φεστιβάλ)
- Θέατρο Ριάλτο, Ανδρέα Δρουσιώτη στη πλατεία Ηρώων 3040 Λ/σος
- Απρίλιος 2023
E-ticket: www.rialto.com.cy
Ταμείο Θεάτρου: 77777745 (Δευτέρα – Παρασκευή 10:00-15:00)
