Ινδία: Το Κατζουράχο του Ερωτα

Ενα ταξίδι σε μια περιοχή γεμάτη συμβολισμούς, αρχέγονους μύθους, μαγευτικά τοπία και ιστορίες από το… Κάμα Σούτρα

Μια νύχτα με πανσέληνο 1.300 χρόνια πριν η νεαρή Hemvati, κόρη του αρχιερέα Mani Ram του Μπεναρές – που τότε λεγόταν Κατσί – διάλεξε να κάνει το λουτρό της σε μια μικρή λιμνούλα ανάμεσα σε άνθη του λωτού. Ηταν τόσο θεάρεστη η ομορφιά της που το ολόγιομο φεγγάρι – ο θεός Chandrama – που ασήμιζε τα νερά της λίμνης, βαθιά λαβωμένος από τα ανθοστόλιστα βέλη του θεού Kama (Ερωτα) κατέβηκε στη γη και την έκανε με το ζόρι δικιά του. Εκείνη τον απείλησε με την κατάρα της, όμως της υποσχέθηκε ότι το παιδί που θα γεννηθεί από τον έρωτά τους θα γίνει μεγάλος βασιλιάς. Το αγόρι ονομάστηκε Chandravarman, ήταν γενναίο και δυνατό και ο θρύλος λέει ότι από έφηβος δεν δίσταζε να σκοτώνει τίγρεις και λιοντάρια με τα γυμνά του χέρια. Οταν αργότερα έγινε βασιλιάς, ο θεός τού αποκάλυψε το μυστικό πώς να μετατρέπει το σίδερο σε χρυσάφι, κάτι που μόνο οι γιογκίν ασκητές κατέχουν, μια και ο χρυσός είναι το τέλειο ηλιακό μέταλλο, συμβολίζοντας με την αθανασία την ένωση του πνεύματος, της ελευθερίας και της πνευματικής αυτονομίας. Σαν οπαδός της Τάντρα-Γιόγκα ξεκίνησε την κατασκευή 85 ναών στο χωριό Κατζουράχο, οι οποίοι διακοσμήθηκαν με αμέτρητα ερωτικά γλυπτά ουράνιων μορφών αποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο φόρο τιμής στην αίρεση της οποίας ήταν οπαδός, αλλά και στην τέχνη του έρωτα, το Κάμα Σούτρα. Θέλοντας ακόμη να τιμήσει τους γονείς του, το θεϊκό αυτό ζευγάρι, και να απαλλάξει τη μητέρα του από το βάρος της αμαρτίας που είχε διαπράξει κάνοντας έρωτα με τον θεό.

Ουράνιες νύμφες συντροφεύουν το υπέρτατο ζευγάρι

Το χωριό Kharjur (στα σανσκριτικά σκορπιός) ήταν το μέρος που η πανέμορφη Hemvati πήγε για να γεννήσει τον καρπό του έρωτά της με το Ολόγιομο Φεγγάρι. Η λέξη αυτή (Kharjur) προσδιορίζει τη στάση του σώματος των ουράνιων πλασμάτων που διακοσμούν τους ναούς και υπονοεί επίσης τη λαγνεία. Η περιοχή υπήρξε ένα μεγάλο τελετουργικό κέντρο όπου γίνονταν θυσίες στον θεό Ερωτα. Χιλιάδες ανώνυμοι καλλιτέχνες δημιούργησαν τις αμέτρητες Αpsaras – τις ουράνιες χορεύτριες –, τις φιλάρεσκες Nayikas, με τη λαγνεία στο πρόσωπο και στο σώμα, όλες ντυμένες με λεπτά πέπλα και κομψά κοσμήματα, άλλοτε να παίρνουν χορευτικές πόζες, άλλοτε να κοιτάζονται φιλάρεσκα σε έναν καθρέφτη, άλλοτε να μακιγιάρουν το πρόσωπό τους, μα πάντα με το λύγισμα της μέσης, όλο ερωτισμό, και την ηδυπάθεια στα πρόσωπά τους. Ανάμεσα στα μυθικά πλάσματα-sardulas, μισοί άνθρωποι, μισοί λιοντάρια, οι δαίμονες-asuras. Μα πιο πολύ απ’ όλα το αποκορύφωμα της τέχνης βρίσκεται στο μυθικό, τέλειο ζευγάρι Mithuna. Στο ίδιο το απόλυτο, που τι άλλο θα μπορούσε να είναι εκτός από την υπέρτατη στιγμή της ένωση του Θεού με τη Sakti του (θηλυκή του πλευρά);

Ηταν κοινό μυστικό στους ντόπιους ότι κάποιο μυστήριο κρυβόταν σε εκείνη την πυκνή ζούγκλα λίγο έξω από το χωριό Κατζουράχο. Το 1839 ο στρατιωτικός T.S.Burt από την ανατολική εταιρεία των Ινδιών ανακάλυψε τυχαία τους ναούς αυτούς που ήταν καλυμμένοι από πυκνή ζούγκλα και εν μέρει θαμμένοι. Φτιαγμένοι από κιτρινωπή ή κοκκινωπή πέτρα, οι ναοί αυτοί περίμεναν να δουν το φως του ήλιου ως το 1906 που άρχισαν οι ανασκαφές και ήταν το 1923 που αποκάλυψαν 20 από τους 85 αρχικούς. Οι ανασκαφές βέβαια συνεχίζονται ακόμη και το συγκρότημα χωρίζεται στο δυτικό (που είναι και το πιο σπουδαίο), στο ανατολικό και το νότιο. Το δυτικό περιλαμβάνει ναούς αφιερωμένους στις αιρέσεις των Σιβαϊστών και Βισνουιστών και το ανατολικό των Ζαϊνιστών.

Mandala, η εικόνα του Σύμπαντος

Μάνταλα σημαίνει κύκλος. Είναι το πολύπλοκο σχέδιο σαν λαβύρινθος που στο κέντρο του βρίσκεται το ιερό βουνό Καϊλάσα, όπου κατοικεί ο θεός Σίβα. Το Μάνταλασυμβολίζει τους δρόμους από τους οποίους πρέπει να περάσει ο άνθρωπος ώσπου να κατακτήσει το Απόλυτο. Το Μάνταλα βοηθάει τον διαλογισμό, αλλά και προστατεύει τους πιστούς. Κάθε γλυπτό κρύβει μέσα του ένα Μάνταλα αλλά και κάθε ναός είναι ένα γραμμικό Μάνταλα. Οι ναοί βρίσκονται σε μια πλατφόρμα και έχουν τρία επίπεδα που συμβολίζουν Ουρανό, Γη και Κάτω Κόσμο. Το αρχιτεκτονικό σχέδιο περιλαμβάνει έναν πρόναο, το Mandapa ή Maha-Mandapa, όταν είναι υπόστυλος, τον κυρίως ναό που λέγεται Arotha-Mandapa και το ιερό που λέγεται Cella και είναι τοποθετημένο το άγαλμα του θεού. Εξωτερικά οι τοίχοι είναι καλυμμένοι με γλυπτά και καταλήγουν σε Sikkaras (πύργους) με καμπυλωτές γωνίες και ένα μικρό στολίδι που βρίσκεται στην κορυφή και κέντρο του Mandala και λέγεται Amalaka, που συμβολίζει το ιερό βουνό Καϊλάσα. Στο εσωτερικό οι ναοί είναι επίσης διακοσμημένοι με αγάλματα, που κλειδώνουν το ένα μέσα στο άλλο. Ο ρυθμός των ναών ονομάζεται Nagara, που είναι συμβολική αναπαράσταση του ιερού βουνού και σε κάθε βαθμίδα της πυραμίδας αυτής αντιστοιχεί και με μια κατηγορία όντων.

Mithuna, το αρχέγονο τέλειο ζευγάρι 

Το ποιητικό κομμάτι των ερωτικών γλυπτών του Κατζουράχο δεν θα μπορούσε να είναι τίποτε άλλο από τα υπέροχα ζευγάρια Mithuna. Αλλοτε αγκαλιασμένα, άλλοτε με τα πρόσωπά τους το ένα κοντά στο άλλο, άλλοτε να βρίσκονται σε ερωτική επαφή. Η Mithuna, μέρος της Τάντρα-Γιόγκα, είναι η ολοκλήρωση του ανθρώπου. Εκεί το αρχέγονο ζευγάρι, ο Purusha (άνδρας) και η Sakti (γυναίκα) ξαναβρίσκει το ταίρι του και μέσα από μια τελετουργία ενώνονται σε θρίαμβο του έρωτα και αγγίζουν το Απόλυτο. Η τρομακτική αποκάλυψη του μυστηρίου της ζωής αλλά και η γαλήνη του έρωτα λάμπουν στα πρόσωπα αυτών των πλασμάτων. Σε στάσεις βασισμένες στο Κάμα Σούτρα αλλά και στο πολύπλοκο τελετουργικό της Τάντρα-Γιόγκα, μεταμορφώνουν κάθε ζευγάρι σε θεό και θεά, που η υπέρτατη απόλαυση του μυστηρίου της ερωτικής πράξης τούς οδηγεί στα μονοπάτια του Δημιουργού.

Ενας έρωτας ως την αιωνιότητα 

Οι ναοί του Κατζουράχο, χαρακτηρισμένοι από την UNESCO παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας, πέρα από τον μύθο, την ιστορία, τον σκοπό της δημιουργίας τους, κληρονόμησαν στην ανθρωπότητα μια τέχνη, όπου η πνευματική έκφραση της θρησκευτικότητας ανυψώνει την καλλιτεχνική δημιουργία μέσα από τα περίφημα ερωτικά και αισθησιακά γλυπτά, τις στάσεις Tribhanga των ουράνιων πλασμάτων (τριπλή κάμψη του κορμού), τις άλλοτε τρυφερές και άλλοτε τρομακτικές απεικονίσεις των θεών του ινδουισμού και των προφητών του Ζαϊνισμού, και την υπέρτατη Αγάπη των Mithuna, του τέλειου πλάσματος εκεί που «οι δύο έσονται εις σάρκα μίαν», του πλατωνικού ανδρόγυνου που δεν θα πάψει να αναζητεί το ταίρι του εις τους αιώνες των αιώνων όταν οι θεοί από ζήλια για την τελειότητά του, το χωρίσουν. Σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου η θρησκεία μέσα από την τέχνη της γλυπτικής, με αφορμή τον έρωτα του φεγγαριού Chandrama για τη Hemvati, δεν ύμνησε τόσο τον Ερωτα του οποίου η Δύναμη ανυψώνει τον Ανθρωπο στο Απόλυτο, αποδεικνύοντας την κυριαρχία του στην Ανθρώπινη Ζωή.

Κάμα Σούτρα: θρίαμβος της ερωτικής πράξης

Ο συγγραφέας της «Τέχνης του Ερωτα» Vatsyayana έγραψε αυτό το έργο κατά τον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ. Μέσα από 1.250 στίχους διδάσκει σε άνδρες και γυναίκες την τέχνη του έρωτα μαζί με συμβουλές, συνταγές για ερωτικά φίλτρα, αλλά και συνταγές για τόνωση και βελτίωση του ανδρικού οργάνου! Την εποχή που έγινε η συγγραφή του βιβλίου ο Vatsyayana ήταν αναχωρητής και βρισκόταν στην τέταρτη περίοδο της ανθρώπινης ζωής του. Σε μια εποχή όπου οι γάμοι γίνονταν από συνοικέσιο και τα ζευγάρια συναντιόνταν συνήθως μετά τον γάμο, το βιβλίο αυτό ήταν κατά κάποιον τρόπο ένα βοήθημα με σκοπό να στηρίξει τις σχέσεις του ζευγαριού αλλά και να διαχωρίσει την ερωτική πράξη από τα ζωώδη ένστικτα και να αναγάγει ακόμη και την πιο μικρή της λεπτομέρεια σε ανώτερη τέχνη. Χαιρετίζοντας και τιμώντας κατ’ αρχήν το Ντάρμα (τάξη του κόσμου), την Αρθα (πλούτο), και τον Κάμα (έρωτα), θέτει τους ερωτικούς κανόνες και προτείνει τρόπους διέγερσης και ερωτικές στάσεις, πάντα σε αρμονία με αυτές τις τρεις δυνάμεις. Χωρίς να εγκαταλείπει ποτέ το διδασκαλικό ύφος, υμνεί το ανδρικό όργανο – lingam – σαν σύμβολο της γονιμότητας αλλά και του θεού Σίβα, και το γυναικείο – yoni – της θεάς Παρβάτι, γυναίκας του Σίβα, και διδάσκει ερωτικές στάσεις που αρκετές φορές είναι ακροβατικές και χρειάζονται βοηθούς για την ολοκλήρωσή τους (άλλωστε την εποχή εκείνη οι άνδρες είχαν τη δυνατότητα να έχουν πολλές συζύγους, ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση).

Πηγή: Το Βήμα