Σε ανάρτηση στο προσωπικό του προφιλ στο Facebook, ο Ανδρέας Χρίστου πρώην Δήμαρχος λεμεσού γράφει τα εξής:
Έχω διαβάσει στην έκδοση σας της Κυριακής 7/5/2017, το άρθρο του δημοσιογράφου Χρίστου Χαραλάμπους για την Πλατεία Ηρώων και θα ήθελα να προσθέσω κάποιες απόψεις και πληροφορίες για το πολύ ενδιαφέρον αυτό θέμα.
1. Η Πλατεία Ηρώων ορθά αναφέρεται ότι πήρε την σημερινή μορφή της, με τους τέσσερεις δρόμους να την περιβάλλουν και το Μνημείο Ηρώων στο κέντρο της, το 1948, επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα. Ήταν τότε που με εθελοντική εργασία των Λεμεσιανών κατεδαφίστηκε η μεγάλη δεξαμενή νερού που βρισκόταν στο κέντρο της Πλατείας (δεξαμενή που κτίστηκε στα χρόνια του πολέμου 1939 – 1945 για να τροφοδοτεί με νερό τα πυροσβεστικά μέσα σε περίπτωση βομβαρδισμών) και με σχέδια του αρχιτέκτονα Χαρίλαου Δίκαιου, διαμορφώθηκε το μνημείο.
2. Η Πλατεία Ηρώων και ο ευρύτερος περίγυρος της συγκέντρωναν όντως τα πλείστα καμπαρέ και οίκους ανοχής της Λεμεσού, όμως αυτό από μόνο του δεν ενοχλούσε ιδιαίτερα τους Λεμεσιανούς , αφού η Πλατεία – η μοναδική τότε στην πόλη – συγκέντρωνε και τις πλείστες πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες της Λεμεσού.
Επίκεντρο ήταν ασφαλώς το κινηματοθέατρο «Ριάλτο» με τις καθημερινές κινηματογραφικές προβολές του, αλλά και την ξεχωριστή του συμβολή στα Καρναβάλια όταν αφαιρούνταν τα καθίσματα και μετατρεπόταν σε αίθουσα χορού. Το «Ριάλτο» όμως φιλοξενούσε και πολιτικές και επετειακές εκδηλώσεις όλων των παρατάξεων.
Στο «Ριάλτο» έγινε η συγκέντρωση για το κατευόδωμα των εθελοντών του ΑΚΕΛ της 16ης Ιουνίου 1943, στο «Ριάλτο» αποχαιρέτησε η πόλη το 1944 τον πεσόντα Λεμεσιανό ανθυπολοχαγό του ΕΛΑΣ Ανδρέα Δρουσιώτη. Στην Πλατεία μπροστά από το «Ριάλτο» υποδείχθηκε η πόλη μας το 1962 τον πρώτο Σοβιετικό κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν. Στο «Ριάλτο», παρότι δεν λειτουργούσε πλέον ως κινηματοθέατρο, έκαμε την πρώτη του συγκέντρωση το 1987 ο τότε υποψήφιος Πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου.
3. Δεν ήταν μόνο όμως το θέατρο «Ριάλτο» που λειτουργούσε στην περιοχή. Ακριβώς βορειότερα ήταν το θερινό «Ριάλτο», απέναντι ήταν τα εστιατόρια του Παναγιώτη Πισσούριου και του Ονησίφορου Βρυωνίδη, λίγο πιο κάτω ήταν το κινηματοθέατρο «Γιορδαμλή» και το κέντρο «Φουρνούδι», απέναντι ήταν το τότε πασίγνωστο, συνεταιριστικό γραφείο ταξί με την επωνυμία «2258» υπήρχαν διάφορες ταβέρνες και σουβλιτζίδικα, ήταν τα μεγάλα καφενεία Κιτ – Κατ και Αττικόν, το ζαχαροπλαστείο Σαλόν Μπερού (Τ/Κ ιδιοκτησίας), τα μπακάλικα του Καδή και του Δρουσιώτη, ραφτάδικα, κουρεία κ.λ.π. Στην περιοχή ακόμα λειτουργούσαν πέντε μικρά ξενοδοχεία και ορισμένοι ξενώνες, ενώ εκεί βρίσκονταν και τα δύο γνωστά λουτρά της πόλης, του Τζιελάλη και του Παντζιαρά.
Το πιο σημαντικό όμως απ’ όλα ήταν ότι στην περιοχή – χωρίς να ενοχλούνται από τον τότε χαρακτήρα της γειτονιάς – στεγάζονταν για χρόνια για γραφεία του ΑΚΕΛ, της ΣΕΚ (αναφέρομαι στο παλιό οίκημα που ήταν σχεδόν δίπλα από το Ριάλτο), του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού, ακόμα και της Ένωσης Εργαζομένων Γυναικών (πρόδρομος της ΠΟΓΟ).
4. Είχα την τύχη, μικρό παιδί, μέχρι το τέλος του 1955, που οι Βρετανοί κήρυξαν παράνομο το ΑΚΕΛ και έκλεισαν τα γραφεία του, με πολλούς άλλους συνομήλικους να παίζουμε καθημερινά τα απογεύματα στην Πλατεία Ηρώων. Είχα ακόμα την πιο μεγάλη τύχη, 100 μέτρα πιο κάτω από την Πλατεία Ηρώων να βρισκόταν το φιλικό σπίτι της οικογένειας Σπύρου Αργυρίδη (μετέπειτα πεθερός μου), όπου συγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 1926 το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚΚ και όπου το 1974 αρραβωνιαστήκαμε με την σύζυγο μου Κρίστια.
Οι γειτονιές στην ευρύτερη περιοχή ήταν πυκνοκατοικημένες και όλοι οι πρώην ή και νυν κάτοικοι θα σας πουν ότι δεν είχαν πρόβλημα για την Πλατεία και τις ποικίλες της δραστηριότητες.
Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι μια κατοικία γνωστής οικογένειας που ήταν σε δρόμο με συνεχόμενα σπιτάκια ιερόδουλων και την πόρτα του οποίου χτυπούσαν συχνά κάποιοι που αναζητούσαν τις σχετικές υπηρεσίες, δεν σκέφτηκε να μετακομίσει. Έβαλε απλώς στην πρόσοψη την επιγραφή «Οικογένεια».
5. Η παρακμή στην Πλατεία Ηρώων συνδέεται με πολλά γεγονότα, όπως το κλείσιμο των δύο κινηματογράφων «Ριάλτο» και «Γιορδαμλή» (δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό του video), την αλλαγή των συνηθειών της νεότερης γενιάς (χώροι σύναξης δεν ήταν πλέον τα καφενεία, αλλά τα καφέ), η αλλαγή στον τρόπο διασκέδασης και ψυχαγωγίας (έκλεισαν αρκετά καμπαρέ και οίκοι ανοχής στην περιοχή). Αποφασιστικό πλήγμα όμως στην συνύπαρξη όλων όσων αναφέραμε σε προηγούμενες παραγράφους, ήταν η εμφάνιση και διακίνηση ναρκωτικών. Υπενθυμίζω ότι οι φατρίες χρησιμοποίησαν μέχρι και πυροβόλα όπλα στην Πλατεία για να λύσουν τις διαφορές τους.
6. Φτάνουμε έτσι περίπου στο 1990 που ακόμα και το «Ριάλτο» απειλήθηκε με πώληση και κατεδάφιση. Ήταν τότε που μια ομάδα πρωτοβουλίας για την διάσωση του με την καθοδήγηση του Χαμπή Γενεθλίου, στελέχους του ΑΚΕΛ, κινήθηκε προς την κατεύθυνση του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου Λεμεσού, το οποίο πήρε την απόφαση να αγοράσει το κτίριο και στην συνέχεια να το αποκαταστήσει με πολύ σημαντική για την εποχή δαπάνη.
Την ίδια περίοδο, το 1996, εκλέγεται Δήμαρχος ο Δρ. Δημήτρης Κοντίδης, ο οποίος στο πρόγραμμα του έθεσε σαν στόχο την αναζωογόνηση της Πλατείας Ηρώων με σειρά παρεμβάσεων, με την βοήθεια του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου και του κράτους.
7. Επομένως οι πρώτες αποφάσεις και πλέον ουσιαστικές προσπάθειες για την Πλατεία Ηρώων ξεκίνησαν τότε, αλλά συνέχισαν μέχρι τις μέρες μας και μπορούμε να τις απαριθμήσουμε ως ακολούθως:
α. Αγορά του «Ριάλτο», αποκατάσταση και επαναλειτουργία του.
β. Ανάπλαση όλης της Πλατείας Ηρώων, καθάρισμα και συντήρηση του μνημείου και νέα διαμόρφωση του ανοικτού χώρου.
γ. Πεζοδρόμηση της οδού Κώστα Κουζάρη
δ. Αγορά από τον Δήμο ιδιωτικών τεμαχίων και παλιών οικιών και δημιουργία δημοτικού χώρου στάθμευσης στην οδό Ηπείρου.
ε. Απαλλοτρίωση ιδιωτικής περιουσίας και διαμόρφωση χώρων στάθμευσης και πρασίνου στην βόρεια πλευρά της οδού Ελένης Παλαιολογίνας (μεταξύ «Ριάλτο» και «Γιορδαμλη»).
στ. Στήριξη του αιτήματος του σωματείου «Άρης» και στέγαση του στο οίκημα του ζαχαροπλαστείου Σαλόν Μπερού που όπως προείπαμε βρίσκεται επί της Πλατείας Ηρώων.
ζ. Τερματισμός εξέτασης αιτήσεων για άδειες νέων καμπαρέ και προτροπή των υφιστάμενων όπως μετακινηθούν από την περιοχή.
η. Ενθάρρυνση εγκατάστασης και ανάπτυξης νέων συμβατών χρήσεων στην περιοχή και ειδικότερα στα κτίρια που έμεναν κενά. Ως αποτέλεσμα:
• Στον όροφο του Κιτ – Κατ (διατηρητέο κτίριο), στεγάστηκε η Στέγη Σύγχρονου Χορού.
• Στο παλιό καφενείο «Αττικο» (επίσης διατηρητέο κτίριο), εγκαταστάθηκε η Γκαλερί «Πήγασος» με πρωτεργάτη τον ζωγράφο Ανδρέα Μακαρίου.
• Σε παραπλήσια υποστατικά δημιουργήθηκαν εργαστήρια τέχνης και εκθεσιακοί χώροι.
θ. Διοργάνωση από τον Δήμο, το «Ριάλτο» και άλλους φορείς ανοικτών πολιτιστικών εκδηλώσεων στο ανοικτό χώρο της Πλατείας.
8. Θεωρώ όμως ότι η πιο μεγάλη παρέμβαση του Δήμου και της πολιτείας γενικότερα, ήταν η ανάπτυξη, γύρω από την Πλατεία, εγκαταστάσεων που έχουν σχέση με την φοίτηση και διαμονή φοιτητών του ΤΕΠΑΚ. Οι επενδύσεις που έγιναν ήταν πάρα πολύ σημαντικές και καθόρισαν, εν πολλοίς ανεπιστρεπτί, τον χαρακτήρα της Πλατείας.
Πιο συγκεκριμένα:
• Τα δύο ξενοδοχεία, ένα δίπλα στο «Ριάλτο» και ένα ακριβώς απέναντι, ανακαινίστηκαν πλήρως και μετατράπηκαν σε φοιτητικές εστίες που φιλοξενούν δεκάδες φοιτητές.
• Ολόκληρο το συγκρότημα των κτιρίων που βρίσκεται δυτικά της Πλατείας και το οποίο στέγαζε προηγουμένως καμπαρέ και καφενεία, ανακατασκευάστηκε πλήρως και φιλοξενεί σχολές και εργαστήρια του ΤΕΠΑΚ, όπως και φοιτητική εστία.
Τέτοιας έκτασης ουσιαστικές αλλαγές, κανένας δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί πριν από 15 χρόνια και έγιναν κατορθωτές χάρη στην εγκαθίδρυση του ΤΕΠΑΚ στη Λεμεσό, στο κέντρο της πόλης και στην αγαστή και παραγωγική συνεργασία του Δήμου με το Πανεπιστήμιο της πόλης μας.
Όλα τα πιο πάνω συνιστούν μια επανάσταση, μια ανατροπή, συνιστούν μια μεγάλη αναπτυξιακή προσπάθεια που δεν έχει προηγούμενο σε κέντρο πόλης της Κύπρου και δημιούργησε το υπόβαθρο για ιδιωτικές επενδύσεις και πρωτοβουλίες στην περιοχή οι οποίες δυστυχώς παρέμειναν περιορισμένες και αποσπασματικές.
Οι καφετέριες και οι ταβέρνες της περιοχής άρχισαν να προσελκύουν κάποια πελατεία, ακριβώς μετά την επαναλειτουργία του «Ριάλτο» και την ανακατασκευή της Πλατείας. Ο Δήμος Λεμεσού μάλιστα στην προσπάθεια του να στηρίξει αυτή την τάση, για 15 συνεχή χρόνια, επιτρέπει την χρήση της πλατείας και την τοποθέτηση τραπεζιών από τα απέναντι κέντρα αναψυχής χωρίς ενοίκιο.
Δυστυχώς διαφορές και διαπληκτισμοί μεταξύ ορισμένων διαχειριστών των κέντρων δημιούργησαν αρνητικό κλίμα και ουσιαστικά απομάκρυναν τον κόσμο που άρχισε να προσελκύεται από την νέα εικόνα της Πλατείας και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που γίνονταν εκεί. Οι αντιπαραθέσεις οδήγησαν και σε εγκληματικές ενέργειες που άφησαν ανεξίτηλα στίγματα στην όλη προσπάθεια αναζωογόνησης της Πλατείας.
Παρά τα πιο πάνω η Πλατεία Ηρώων είναι εκεί κουβαλώντας τις μνήμες της Λεμεσού και των ανθρώπων της και αξίζει να γίνει ακόμα μια κοινή προσπάθεια από όλους όσους πραγματικά ενδιαφέρονται για νέες χρήσεις και πρόσθετες δραστηριότητες. Ο Δήμος Λεμεσού, το «Ριάλτο», το ΤΕΠΑΚ, οι υπόλοιποι πολιτιστικοί φορείς της περιοχής έχουν τις δυνάμεις και την ικανότητα να συντονιστούν για τα επόμενα βήματα
