Προσεγγίζοντας τη σχέση μας με τον ήχο, ως ακούραστων καταναλωτών
Η τέχνη της μουσικής συγκατοικεί εδώ και χρόνια με την τέχνη του μάρκετινγκ. Σήμερα, σε μια σύγχρονη ψηφιακή γειτονιά, οι δυο τους μοιράζονται λογαριασμούς, καθήκοντα και υποχρεώσεις. Με τη σειρά τους, οι 24/7 συνδεδεμένοι καταναλωτές της μουσικής, δηλαδή το κοινό με τα -όχι και τόσο- μεγάλα αυτιά και τα ιδιότροπα πορτοφόλια, πληρώνουν για να ακούνε, να τρώνε και να πίνουν, να διασκεδάζουν και να φλερτάρουν. Με όποια σειρά. Και όχι κατ’ ανάγκη ενσυνείδητα. Τούτη η πρακτική κρατάει χρόνια, οι αλλαγές όμως στις ενδότερες σχέσεις αυτών των μορφών τέχνης είναι αυτές που εξελίσσονται μέσα στο χρόνο, σε αλληλεπίδραση μάλιστα με το κοινό στο οποίο απευθύνονται,. Η γιορτή της μουσικής έρχεται ξανά στις 21 Ιουνίου, και σχεδόν 20 χρόνια μετά την αλλαγή του αιώνα, φαίνεται ότι ακόμη γοητευόμαστε(;) από τις συνεχώς μεταβαλλόμενες δυναμικές που χαρακτηρίζουν την οικονομική οργάνωση του οργανωμένου ήχου.
Η αναζήτηση ενός ορισμού της μουσικής ταλανίζει διαχρονικά μουσικούς, ακροατές και ακουστές. Είναι η φτηνή ή ακριβή διασκέδαση και ψυχαγωγία; Είναι το απόσταγμα του έρωτος, του πόνου, της χαράς, της κακουχίας; Είναι μια εμπειρία που εφορμά από μια προσεγμένη λαϊκή τεχνοτροπία, έναν περίτεχνο σύγχρονο πειραματισμό; Από τον δυναμισμό του ήχου της νεοαμερικάνικης ποπ, το ασταμάτητο νεύρο της κλασικής βρετανικής πανκ, ή τον ερωτισμό μιας σάλσα; Και κυρίως: πώς σχηματίζεται αυτή η εμπειρία; Εμπεριέχει τις υπόλοιπες αισθήσεις, πέραν της ακοής; Είναι ένα λεπτό -ωσάν άψυχο αντικείμενο- λικνιζόμενο σώμα νέας γυναίκας προς τέρψιν του “ανδρικού βλέμματος” της Λώρα Μάλβεϊ; Ή ένα εκλεπτυσμένο “κατηγορώ” των εξουσιαστικών δομών από θέση εξουσίας, όπως μάλλον θα συμφωνούσε ο Ζακ Ατταλί; Το βέβαιο είναι πως η μουσική εμπειρία, σε ένα σύγχρονο πλαίσιο, δύναται να χαρακτηριστεί ως μια έντονη κοινωνική διαδικασία, που όχι μόνο διευκολύνει την ένταξή μας στις πολυπόθητες κοινωνικές ομάδες (υποστήριξής μας), στη μέρα και στη νύχτα μας, αλλά μάλιστα αλληλεπιδρά εις βάθος με αυτές, όπως άλλωστε είχε διεξοδικά αναλύσει ο Αντόρνο. Για αυτήν ακριβώς τη διευκόλυνση φαίνεται να μεσολαβεί ο περί ου ο λόγος – συγκάτοικος, το μουσικό μάρκετινγκ:
Στο νησί μας, όπως και σε άλλα νησιά, η μουσική αντηχεί από ραδιόφωνα, μαγαζιά, χώρους διασκέδασης και συναυλίες. Συχνά από τα παράθυρα κάποιου αυτοκινήτου περνά ένας περιοδικός θόρυβος, που σχετίζεται τόσο με την Τέχνη, όσο η Eurovision με τον σεβασμό στο διαφορετικό, ενώ στο σύγχρονο δημόσιο μιντιακό (βλ. οθόνες φαστφουντάδικων & καφετεριών) και διαδικτυακό τοπίο, ο χρυσός συνδυασμός κακής μουσικής με μερικά ζευγάρια λαμπερά γυναικεία στήθη αποδίδει τα απαιτούμενα στους δημιουργούς της κάθε μουσικής πρότασης, τις εταιρίες τους, αλλά και στους χιλιάδες ακροατές – πελάτες. Οι αποδέκτες αυτής της εμπειρίας είναι συχνά μέλη – μάρτυρες μιας κοινότητας που επέλεξε να μείνει πίσω στο χρόνο: σε ένα ασφαλές, δοκιμασμένο, νερόβραστο και εκ πρώτης όψεως απολιτίκ έδαφος, όπου μεσουρανεί η βαριά βιομηχανία της μουσικής, ωσάν μηχανή που ταΐζει ταμπλέτες με εσάνς έντεχνου, ποπ λαϊκού, ακόμα και ροκ. Ταμπλέτες της οργής.
Παράλληλα, στη σύγχρονη ψηφιακή γειτονιά μας, τον πρώτο και τελευταίο λόγο στο ‘τάισμα’ τον έχουν οι αλγόριθμοι του youtube, της πλατφόρμας δηλαδή που η μεγάλη πλειοψηφία χρησιμοποιεί για να ‘ακούει’ μουσική και να ‘χαϊδεύονται’ τα αυτιά της. Η ύπαρξη του διαδικτύου από μόνη της, αδυνατεί να διασφαλίσει την πρόσβαση σε νέα ακούσματα, ή σε μια πιο προσωπική μουσική εμπειρία, ασχέτως αν οι αλγόριθμοι την υπόσχονται πεισματικά. Δίχως τη στοιχειώδη δίψα για αναζήτηση, αυτήν δηλαδή που μπορεί εύκολα να ξεγελάσει το μάρκετινγκ, συγκατοικούμε κι εμείς νωχελικά και εκ του ασφαλούς με τους αλγόριθμους.
Ανοιχτά αυτιά σε πολλά και ποιοτικά φεστιβάλ, (που έρχονται φιλόδοξα και αυτό το καλοκαίρι), προσεγμένες ραδιοφωνικές εκπομπές, νέα φορμάτ διάχυσης της μουσικής, και συντονισμένες προσπάθειες από αυτόνομους και μη φορείς, ίσως μερικοί από τους ελπιδοφόρους διαμορφωτές μιας νέας, καινοτόμας μουσικής εμπειρίας.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το 15ο Διεθνές Συνέδριο Sound & Music Computing, που διοργανώνεται στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου από το Τμήμα Επικοινωνίας & Σπουδών Διαδικτύου, προσφέρει ακαδημαϊκό και μουσικό έδαφος στον πειραματισμό με τον ήχο, τη μουσική και την τεχνολογία.
Από τις 4 ως τις 7 Ιουλίου, με συναυλίες – ακουσματικής και σύγχρονης μουσικής – τα μεσημέρια στο Παλιό Ξυδάδικο και τις νύχτες στο θέατρο Ριάλτο, workshops και sound installations στους χώρους του ΤΠΚ και στο Neme Arts Center, αλλά και διαλέξεις από διεθνείς επιστήμονες και συνθέτες, αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις εργασίες του.
Γιάννης Χρηστίδης
Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό
Τμήμα Επικοινωνίας & Σπουδών Διαδικτύου
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
