Η δεκαετία του ’30 είναι ίσως μια από τις σημαντικότερες για τη Λεμεσό, από πλευράς ανέγερσης σημαδιακών για την πόλη κτισμάτων που πολλά στέκουν σήμερα σε άριστη κατάσταση. H οικοδομική αυτή έξαρση άρχισε ήδη από την δεκαετία του ‘20 που και σ’ αυτή άρχισαν ή τέλειωσαν σημαντικά και χαρακτηριστικά κτίρια της πόλης , όπως η γνωστή οικία της οικογένειας Λανίτη που στέκει και σήμερα περήφανη δίπλα στο Δημαρχείο. Πέρα από αυτά όμως στη δεκαετία του ‘30 παρουσιάζει έξαρση η ρυμοτομία και ο εξωραϊσμός της πόλης.
Σημαντικό σταθμό αποτελεί μια πρωτόγνωρη – για τα δεδομένα της Κύπρου – διάλεξη που δίδει ενώπιον των κυπρίων Δημάρχων. το καλοκαίρι του 1931 στις Πλάτρες ο διάσημος λεμεσιανός πολιτειολόγος, πρώην βουλευτής Αθηνών και ιδρυτής της Παντείου, Γεώργιος Φραγκούδης με θέμα, «Περί ρυμοτομίας των κυπριακών πόλεων».
Αποτέλεσμα της διάλεξης οδήγησε το Δημοτικό Συμβούλιο Λεμεσού να μετακαλέσει από το εξωτερικό τον γερμανό μηχανικό δόκτορα Σίφφριντ που με 300 λίρες «είναι πρόθυμος να κάμη τα σχέδια της διαρρυθμίσεως των της πόλεως».
Την ίδια εποχή ζουν και δημιουργούν στη πόλη αξιόλογοι αρχιτέκτονες όπως ο Καφιέρος ( σχεδιάζει το κινηματοθέατρο «Γιορδαμλή» που τελειώνει τον Δεκ. του 1931) , ο Α Χατζηδημητρίου ( Β Αστική Σχολή), ο Ζαχαρίας Βόνδας (Μεγάλη Δημοτική Αγορά, Μέγαρο Μητρόπολης στον παραλιακό,), ο Τσαγγαρίδης, ο Ρούσος, ο Ελβετός μηχανικός και αρχιτέκτονας B. Gunjburg (με σχέδια του οποίου χτίζεται και τελειώνει το 1933 το Ριάλτο, η Γ’ Αστική Σχολή και το Δημοτικό Μέγαρο) και πολλοί άλλοι.
Σ’ αυτή τη δεκαετία κτίζεται και το και σήμερα Δημοτικό Μέγαρο, «το μικρό παντοπουλείον» ενώ και επεκτείνεται και ανακαινίζεται σχεδόν εξ υπαρχής η μεγάλη Δημοτική Αγορά. Κτίζονται τα Δημοτικά Λουτρά απέναντι στο ΓΣΟ, εξωραΐζεται και επεκτείνεται η προκυμαία της Λεμεσού δηλαδή ο μόλος, για να περιορισθούμε μόνο σε μερικά.
Μέσα σ’ αυτό λοιπόν το κλίμα του οικοδομικού και εξωραϊστικού οργασμού, η ιδιωτική πρωτοβουλία θαυματουργεί. Αυτό μαρτυρεί και το απόσπασμα του δημοσιεύματος από τον τύπο της Λεμεσού άλλων εποχών που ακολουθεί.
Από την «Αλήθεια» της Λεμεσού ημερ. 2 Οκτωβρίου 1931, όπου κάτω από τον τίτλο «Δύο νέα Παλατάκια» γράφει ανάμεσα σε άλλα:
«Εις την πόλιν μας υπάρχουν πολλοί πλούσιοι άνθρωποι ιδιοκτήται οικοπέδων και παλαιών οικιών οίτινες αντί να κτίσουν ωραία και μεγαλοπρεπή μέγαρα στολίζοντες έτσι και την πόλιν μας, φροντίζουν να φυλάττουν τα χρήματα των εις τας διαφόρους Τράπεζας αδιαφορούντες για όλα αυτά. Υπάρχουν μάλιστα και άνθρωποι οίτινες γίνονται αιτία ώστε μερικαί οικίαι αι οποίαι αποτελούσι αληθινά αίσχη για την Λεμεσό να διατηρούνται μέχρι σήμερον.
Υπάρχουν όμως, άνθρωποι αληθινά αισθητικοί, εις τους οποίους πράγματι οφείλει πολλά η πόλις μας διότι την επλούτισαν με αληθινά μεγαλοπρεπή, ωραία και καλλιτεχνικά κτίρια άτινα κοσμούν σήμερα την Λεμεσόν.
Το πιο επιβλητικό από τα «παλατάκια» της πόλης. Κτίστηκε στη δεκαετία του ΄30 ως οικία Αντ. Πιλαβάκη, μετέπειτα Δημοτική Βιβλιοθήκη Λεμεσού.
Τίτος Κολώτας, LimassolInHistory
