Πώς μεγάλες πρωτεύουσες ανακυκλώνουν τα απορρίμματά τους εντός των τειχών και πού υστερεί η Κύπρος
Την ώρα που σε χώρες του εξωτερικού τα απόβλητα αξιοποιούνται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας, στην Κύπρο το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων ακολουθεί την οδό της ταφής. Όπως προκύπτει από την έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης της Κομισιόν προς τις κυπριακές Αρχές, τον περασμένο Ιούνιο, η χώρα μας κινδυνεύει να μην επιτύχει τους στόχους για ανακύκλωση του 65% των απορριμμάτων συσκευασίας έως το 2025 και για υγειονομική ταφή του 10% των αστικών αποβλήτων έως το 2035.
Είναι ενδεικτικό πως, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, από την ποσότητα των 469 χιλιάδων τόνων απορριμμάτων που έτυχαν τελικής διαχείρισης στην Κύπρο το 2022, το 77,5% κατέληξε σε χώρους απόρριψης, το 17,2% προωθήθηκε για ανακύκλωση, το 3,1% χρησιμοποιήθηκε για ανάκτηση ενέργειας και μόλις το 2,2% κομποστοποιήθηκε, παρά το γεγονός ότι στην Κύπρο λειτουργούν δύο ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων (ΟΕΔΑ) σε Πεντάκωμο και Κόσιη. Η ΕΕ καλεί την Κύπρο να λάβει ουσιαστικά μέτρα για την ανάπτυξη υποδομών επεξεργασίας αποβλήτων, ώστε να τερματιστεί η σημερινή υπερβολική εξάρτηση από την υγειονομική ταφή, μια πρακτική που σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θεωρείται ξεπερασμένη, καθώς, στη βάση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας, τα απόβλητα μετατρέπονται πλέον σε πρώτη ύλη, με τις σχετικές υποδομές να βρίσκονται μάλιστα εντός των πόλεων και όχι σε απομακρυσμένες κοινότητες, εφόσον είναι καθόλα ασφαλείς.
Spittelau: Διαχείριση αποβλήτων και αξιοθέατο στη Βιέννη
Ένα από τα πιο γνωστά εργοστάσια αποτέφρωσης αποβλήτων βρίσκεται στη Βιέννη και μάλιστα στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για το Spittelau, οι παραγόμενοι ρύποι του οποίου είναι 90% κάτω από τα μέγιστα όρια για τις μονάδες αποτέφρωσης αποβλήτων σε ετήσιο μέσο όρο. Εκεί καταλήγουν τα απόβλητα της αυστριακής πρωτεύουσας, όπου και αποτεφρώνονται, παράγοντας θερμική ενέργεια για περισσότερα από 60.000 νοικοκυριά και ηλεκτρική ενέργεια που καλύπτει 50.000 σπίτια. Υπερσύγχρονα συστήματα καθαρίζουν επιτόπου τα παραγόμενα καυσαέρια, προτού απελευθερωθούν από την καμινάδα σε ύψος 126 μέτρων.
Ταυτόχρονα, το Spittelau αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης. Η πολύχρωμη πρόσοψη, η χρυσή μπάλα στην καμινάδα και η πράσινη οροφή του, το έχουν καταστήσει έναν από τους δημοφιλέστερους χώρους επίσκεψης της πόλης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύστημα οικιακής διαχείρισης απορριμμάτων της Βιέννης θεωρείται το πιο ανεπτυγμένο και φιλικό προς το περιβάλλον σε όλη την Ευρώπη, αφού μόνο το 25% της συνολικής παραγωγής οδηγείται για αποτέφρωση, ενώ το υπόλοιπο 75% ανακυκλώνεται και επαναχρησιμοποιείται.
Ανακύκλωση και… σκι στο Amager Bakke
To Amager Bakke αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας από απόβλητα στη Βόρεια Ευρώπη. Βρίσκεται στα περίχωρα της Κοπεγχάγης και ανήκει στην εταιρεία διαχείρισης αποβλήτων Amager Ressourcecenter, ιδιοκτήτες της οποίας είναι πέντε δήμοι της πόλης. Η μονάδα έχει την ικανότητα να επεξεργάζεται 400.000 τόνους αποβλήτων ετησίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας για 150.000 σπίτια στην Κοπεγχάγη.
Το Amager Bakke διαθέτει υπερσύγχρονη τεχνολογία καθαρισμού καυσαερίων, περιορίζοντας 100.000 τόνους εκπομπών CO2 ετησίως. Επιπλέον, τα συστήματά του επιτρέπουν την ανάκτηση 100 εκατομμυρίων λίτρων νερού και την επαναχρησιμοποίηση της τέφρας που προκύπτει από την όλη διαδικασία ως πρώτη ύλη για την οδοποιία.
Το εργοστάσιο είναι, επίσης, γνωστό για τις δημοφιλείς εγκαταστάσεις αναψυχής που διαθέτει: Μια τεχνητή πίστα σκι που λειτουργεί στην οροφή και ένας τεχνητός τοίχος αναρρίχησης, ύψους 80 μέτρων, που προσελκύουν καθημερινά πλήθος πολιτών και τουριστών.
Υπόδειγμα διαχείρισης αποβλήτων το Παρίσι
Τρία εργοστάσια διαχείρισης αποβλήτων που παράγουν ενέργεια, διαθέτει το Παρίσι: Οι μονάδες Issy-les-Moulineaux, Saint-Ouen και Ivry-Paris XIII επεξεργάζονται οικιακά απορρίμματα που δεν είναι κατάλληλα για ανακύκλωση, από 84 Δήμους, καλύπτοντας το 50% της ζήτησης του δικτύου θέρμανσης του Παρισιού.
Επιπλέον, η παραγωγή των εν λόγω μονάδων καλύπτει στο 100% τις ανάγκες θέρμανσης των 21 νοσοκομείων του Παρισιού, του 20% των κατοικιών της πόλης και των πλείστων παριζιάνικων μνημείων και μουσείων, μεταξύ των οποίων και το μουσείο του Λούβρου.
Η ενέργεια που παράγουν οι τρεις αυτές μονάδες αποτρέπει ετησίως την κατανάλωση 300.000 τόνων ισοδύναμου πετρελαίου και την απελευθέρωση περίπου 900.000 τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Γενικότερα, για τους Παριζιάνους τα απόβλητα αποτελούν μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, χαμηλή σε άνθρακα -δεδομένου ότι αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα- και πλήρως φιλική προς το περιβάλλον, καθώς τα συγκεκριμένα εργοστάσια παράγουν πολύ χαμηλότερους ρύπους σε σχέση με τις παραδοσιακές εργοστασιακές μονάδες.
Σημαντικό κομμάτι της Κυκλικής Οικονομίας
Στο παρελθόν, οι αρχές της Κυκλικής Οικονομίας αντιμετωπίζονταν με αμφισβήτηση καθώς κάποια υλικά δεν μπορούσαν να ανακυκλωθούν/ανακτηθούν. Μέχρι πρόσφατα, τα μη ανακυκλώσιμα προϊόντα έπρεπε είτε να καταστρέφονται, είτε να απορρίπτονται σε ασφαλείς και χώρους μακροπρόθεσμης απόθεσης. Με την τεχνολογική πρόοδο των τελευταίων ετών στη θερμική επεξεργασία αποβλήτων, ειδικά στις μεθόδους αποτέφρωσης και πυρόλυσης, άνοιξε πλέον διάπλατα ο δρόμος για την ενεργειακή αξιοποίηση και της συγκεκριμένης κατηγορίας αποβλήτων.
Οι δευτερογενείς αυτοί πόροι πλέον ανακυκλώνονται και αποτελούν πηγή παραγωγής ενέργειας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Η μετατροπή αποβλήτων σε ενέργεια αποτελεί σήμερα επιτακτική ανάγκη και ενθαρρύνεται από τις πολιτικές της ΕΕ, καθώς πλέον ανακτώνται δευτερογενείς πόροι που η ανακύκλωση δεν είναι σε θέση να επιτύχει, όπως μέταλλα από αστικά απόβλητα, μη μέταλλα από λυματολάσπη και αιθάλη, πετρέλαιο και μέταλλα από παλιά ελαστικά. Εφόσον η διαδικασία αυτή γίνεται με τον σωστό, ενδεδειγμένο τρόπο, τότε μπορεί να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι των πρωτοβουλιών για υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας στην Κύπρο και κυρίως για την επιτυχή εφαρμογή μια αποτελεσματικής πολιτικής για τη διαχείριση των αποβλήτων, στην οποία η χώρα μας υστερεί.
Στα σκαριά μονάδα και στην Κύπρο
Στην Κύπρο, η κυκλική οικονομία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, λειτουργεί σποραδικά με ελάχιστες μονάδες μετατροπής αποβλήτων σε ενέργεια, ο αντίκτυπος των οποίων είναι μέχρι στιγμής πολύ μικρός.
Ένα μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας και πρώτων υλών από την ανακύκλωση ελαστικών προγραμματίζεται να λειτουργήσει στη βιομηχανική περιοχή Ύψωνα, συμβάλλοντας την επίτευξη των στόχων που θέτει η ΕΕ για χρήση ΑΠΕ και μάλιστα χωρίς τους χρονικούς περιορισμούς που έχουν σήμερα τα φωτοβολταϊκά. Σύμφωνα με την έκθεση της περιβαλλοντικής έγκρισης που έχει λάβει το έργο, με το έλαιο που θα εξάγεται από την πυρόλυση των αποβλήτων ελαστικών και πλαστικών θα παράγονται καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια με εγκατεστημένη ισχύ 18.4 ΜW, ενώ θα ανακτάται ο χάλυβας και ο άνθρακας που περιέχουν τα ελαστικά.
Όσο για τα αέρια που θα παράγονται από την καύση του ελαίου πυρόλυσης, αυτά θα διέρχονται από σύστημα επεξεργασίας με ουρία για μετατροπή των οξειδίων του αζώτου σε μοριακό άζωτο, ώστε να μειωθεί η εκπομπή ρύπων στην ατμόσφαιρα.
Ο σχεδιασμός του έργου στηρίζεται στις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας και το συνολικό περιβαλλοντικό όφελος του έργου αναμένεται να είναι σημαντικό, δεδομένου ότι, βάσει των επιστημονικών εκτιμήσεων που έχουν κατατεθεί, οι εκπομπές που θα προκύπτουν από τη λειτουργία της μονάδας θα φιλτράρονται και θα είναι σημαντικά μικρότερες, συγκριτικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη που θα προκύπτουν από την παραγωγή ενέργειας και την ανακύκλωση των υλικών που ανακτώνται.
Σημ. Οι φωτογραφίες προέρχονται από τις ιστοσελίδες των μονάδων.
