Οι προοπτικές της Κύπρου και τα γραφειοκρατικά εμπόδια
Οι μικτές αναπτύξεις, στη βάση μελετών που έχουν εκπονηθεί διεθνώς, αποτελούν τον τομέα που προσελκύει το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, διανοίγοντας ένα ευρύ πεδίο προοπτικών. Πρόκειται για αναπτύξεις, οι οποίες συνδυάζουν μονάδες για οικιστική ή ξενοδοχειακή χρήση μαζί με άλλες χρήσεις, όπως εμπορικά και επιχειρηματικά κέντρα, εστιατόρια, κέντρα αποκατάστασης και ευεξίας, αθλητικές εγκαταστάσεις, μαρίνες, κλινικές, που διευκολύνουν την καθημερινότητα, καθώς εκμηδενίζουν τις αποστάσεις.
Στις μικτές αναπτύξεις, κάθε σκέλος της ανάπτυξης ενισχύει τα υπόλοιπα. Έτσι, σε μια ανάπτυξη που περιλαμβάνει ξενοδοχείο, η φιλοξενία μπορεί να συνδυαστεί με μια μοναδική εμπειρία αγορών, ευεξίας, καλλιτεχνικού θεάματος κ.ο.κ.. Μελέτες στο εξωτερικό έχουν δείξει ότι η μικτή χρήση ξενοδοχείου και εμπορικού κέντρου αυξάνει κατά 30-40% τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο σε σχέση με ένα απλό ξενοδοχείο.
Τι ισχύει στην Κύπρο
Η Κύπρος, παρά τις διακηρύξεις και τις κυβερνητικές προσπάθειες, φαίνεται να έχει πολλά βήματα να κάνει στον συγκεκριμένο τομέα. Επενδυτές με σημαντικές και δαπανηρές επενδύσεις στο ενεργητικό τους, στρατηγικής, μάλιστα, σημασίας για τη χώρα, έχουν αναφερθεί δημόσια σε «ανυπέρβλητες, χρονοβόρες και καταστροφικές» γραφειοκρατικές διαδικασίες, σε κουλτούρα κρατικής μηχανής η οποία δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό την ολοκλήρωση μεγάλων αναπτύξεων, καθώς και σε έλλειψη σταθερότητας στο ρυθμιστικό πλαίσιο και το επιχειρηματικό περιβάλλον. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, παρουσιάζεται μέσα από πρόσφατες δηλώσεις του αποφασισμένος να κερδίσει το στοίχημα της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τους ξένους επενδυτές ως τους «καλύτερους πρεσβευτές της χώρας στο εξωτερικό», ωστόσο, για να γίνει αυτό εφικτό, απαιτούνται ριζικές τομές, νομοθετικές ρυθμίσεις και πάνω από όλα αλλαγές στην κουλτούρα της κρατικής μηχανής, τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο.
Εμπειρογνώμονες του επενδυτικού κλάδου επισημαίνουν την ανάγκη διαμόρφωσης μιας σφαιρικής και ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής, με κύρια χαρακτηριστικά την ευελιξία, την προσαρμοστικότητα στις συνθήκες και τα ζητούμενα και τη δυνατότητα αποτελεσματικής επίλυσης προβλημάτων, καθώς η υφιστάμενη οριζόντια και ανελαστική επιβολή νόμων, κανονισμών και μέτρων λειτουργεί ανασταλτικά στην προσέλκυση επενδύσεων.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα της έλλειψης ολοκληρωμένων στρατηγικών και σχεδιασμών που παρατηρείται στην Κύπρο, είναι αυτό της εκστρατείας προσέλκυσης Headquartering ξένων εταιριών και ψηφιακών νομάδων, όπου, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει και το ΕΤΕΚ, αν και είναι κατά γενική ομολογία ωφέλιμη για την κυπριακή οικονομία, εντούτοις έχει λειτουργήσει επιβαρυντικά σε ό,τι αφορά το στεγαστικό πρόβλημα. Αν υπήρχε ολοκληρωμένη στρατηγική, θα μπορούσαν να είχαν εφαρμοστεί εγκαίρως μέτρα και πολιτικές που να αποτρέπουν μια τέτοια εξέλιξη. Προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσαν να συνεισφέρουν και μικτές αναπτύξεις, κυρίως εκτός αστικών κέντρων, που να εξυπηρετούν εξολοκλήρου το σκοπό αυτό.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις μικτές αναπτύξεις, το υφιστάμενο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο δίνει έμφαση κυρίως στις μικτές τουριστικές αναπτύξεις, δηλαδή τις συνέργειες ξενοδοχειακών και οικιστικών μονάδων. Ωστόσο, μια πιο διευρυμένη μορφή μικτών αναπτύξεων, που θα συμπεριλάμβανε π.χ. πέραν του ξενοδοχείου και εμπορικά κέντρα, κλινική, γραφεία κ.ο.κ., θα μπορούσε να συνεισφέρει πολλά περισσότερα και σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, προσκρούει πάντα σε κάποια πρόνοια, κάποιας νομοθεσίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των αναχρονιστικών νομοθεσιών είναι αυτό του περί Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων Νόμου, ο οποίος δεν επιτρέπει τη συμπερίληψη ιδιωτικού νοσηλευτηρίου σε μικτή ανάπτυξη.
Το θέμα έθιξε πρόσφατα και ο Σύνδεσμος Μεγάλων Αναπτύξεων, ο οποίος σε συνάντησή του με τον Υφυπουργό Τουρισμού μετέφερε την πρότασή του για το «Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα», το οποίο «θα συντελέσει στη δημιουργία πρωτοποριακών οργανωμένων τουριστικών συγκροτημάτων, υψηλής ποιότητας».
O ουσιώδης εκσυγχρονισμός τόσο του ρυθμιστικού πλαισίου, όσο και της ευρύτερης κουλτούρας και των διαδικασιών, μπορούν να συμβάλουν δραστικά στην προσέλκυση επενδυτών για μικτές αναπτύξεις, η οποία με τη σειρά της θα έχει σημαντικό αντίκτυπο σε μια σειρά από κομβικής σημασίας τομείς και ιδιαίτερα σε περιοχές που ταλαιπωρούνται από την εποχική εργασία, όπως η ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου, η οποία θα είχε πολλαπλά οφέλη από τη δημιουργία μιας επιχειρηματικής ζώνης με μικτές οικιστικές, γραφειακές και εμπορικές αναπτύξεις. Την ίδια στιγμή, η προσέλκυση μικτών αναπτύξεων μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά και στην περαιτέρω ανάπτυξη εξειδικευμένων κατηγοριών τουρισμού, όπως ο ιατρικός τουρισμός, η εκπαίδευση και η προσέλκυση εταιρειών έρευνας και τεχνολογίας κ.ά.
