Για πολλά χρόνια αποτελούσε τις αποταμιεύσεις μας, την είχαμε στα πορτοφόλια μας, την κρατούσαμε στο χέρι και νιώθαμε τη δύναμη που μας έδινε στην καθημερινότητά μας και ιδιαίτερα στις οικονομικές συναλλαγές μας. Ήταν η εγγυήτρια δύναμη του βιοτικού μας επιπέδου και το σήμα κατατεθέν του τόπου μας στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι. Ώσπου «αναβαθμιστήκαμε», γίναμε «περισσότερο» Ευρωπαίοι και το εθνικό μας νόμισμα το βάλαμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, αντικαθιστώντας το με το ευρώ.
Κατά καιρούς μετά από αυτή την αλλαγή, ακούγονταν νοσταλγικές φωνές για τη λίρα μας, ενώ τις τελευταίες μέρες, με τις τραγικές εξελίξεις, η νοσταλγία αυτή αποτέλεσε σε κάποιο βαθμό και αντικείμενο προβληματισμού. Είτε έτσι όμως είτε αλλιώς, η κυπριακή λίρα έχει τη δική της ξεχωριστή ιστορία. Ιστορία που, εκτός των άλλων, έχει να κάνει και με την ίδια την εικόνα της. Όλοι μας λίγο πολύ, θα έχουμε κρατήσει σε κάποιο συρτάρι μας, έτσι για λόγους ανάμνησης, ένα χαρτονόμισμα της μίας λίρας ή των 50 σεντς. Πόσοι όμως από μας αναρωτηθήκαμε για τις παραστάσεις και ιδιαίτερα για τη γυναικεία μορφή που χαρακτηρίζει αυτά τα χαρτονομίσματα;
Κι όμως, αυτή η παραδοσιακή γυναικεία φιγούρα δεν αποτελεί απλώς μια καλλιτεχνική έμπνευση, αλλά ανταποκρίνεται σε κάποιο υπαρκτό πρόσωπο και συγκεκριμένα στη Μαρία Συμεωνίδου, η οποία έζησε τον 19ο αιώνα και είχε την καταγωγή της στη Λεμεσό. Η αποκάλυψη του γεγονότος και η ιστορία αυτής της γυναίκας έγινε πρόσφατα, όταν συγγενικό πρόσωπο της άσημης αλλά και τόσο οικείας Κυπρίας, δώρισε έναν πίνακα στο Δημοτικό Μουσείο – Ιστορικό Αρχείο της Λεμεσού.
Ο πίνακας ανήκε στην οικογένεια της Αλίκης Γαβαλά και δόθηκε ως δωρεά στο Μουσείο της πόλης από τον Ρωσσέτο Γαβαλά (γιο του Αργύρη και της Αλίκης Γαβαλά). Ο πίνακας βρισκόταν στο σπίτι της οικογένειας στην οδό Κιτίου Κυπριανού στο ιστορικό κέντρο της Λεμεσού.
Αν θέλουμε να ακολουθήσουμε κάπως το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας, να πούμε ότι η Αλίκη Γαβαλά είναι εγγονή της Μαρίας Συμεωνίδου από την κόρη της Άννα, η οποία παντρεύτηκε τον Ιωάννη Απέητο. Γονείς της Μαρίας (της γυναίκας που απεικονίζεται στην κυπριακή λίρα), ο Θεμιστοκλής Συμεωνίδης και η Μαρία (Μαριού) Χατζηστεφάνου (ή Παπαστεφάνου).
Στον πίνακα που ενέπνευσε τους σχεδιαστές της κυπριακής λίρας και του χαρτονομίσματος των 10 σελινιών και ο οποίος αποκτά πλέον άλλη ιστορική σημασία, η Μαρία Συμεωνίδου εικονίζεται με τον γιο της Κωνσταντίνο, ο οποίος πέθανε σε νεαρή ηλικία. Η πρόταση για αξιοποίηση της ζωγραφιάς, όπως εκτιμά ο Επιστημονικός Διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου της Λεμεσού, Μίμης Σοφοκλέους, έγινε από τον Αδαμάντιο Διαμαντή, όταν διηύθυνε το Κυπριακό Λαογραφικό Μουσείο, που σημαίνει ότι «η στολή της Μαρίας Συμεωνίδου, σύμφωνα και με κάποιες πληροφορίες δωρήθηκε σε κάποιον οργανισμό (που μετεξελίχθηκε στο Λαογραφικό Μουσείο) τη δεκαετία του 1920».
Η στολή που φορά η Μαρία Συμεωνίδου (εσωτερικό μεταξωτό πουκάμισο και μεταξωτή φούστα) παραπέμπει στις ενδυμασίες της τότε αστικής κοινωνίας της Κύπρου.
Σε ό,τι αφορά στον ζωγράφο, η δημιουργία του πίνακα αποδίδεται στον Διονύσιο Χρηστίδη, ο οποίος γεννήθηκε στον Άγιο Κασσιανό Λευκωσίας και υπήρξε ιεροδιάκονος στην Μητρόπολη Κιτίου. Είχε μονάσει επί σειρά ετών στη σκήτη Καυσοκαλυβίων στο Άγιον Όρος, όπου διδάχθηκε την αγιογραφική τέχνη. Το έργο με τη Μαρία Συμεωνίδου εκτιμάται ότι είναι από τα πρώτα και τα πιο παλαιά του στα οποία είχε απεικονίσει σημαντικά πρόσωπα της κοινωνίας της Λεμεσού του 19ου αιώνα.
ΠΗΓΗ: Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ – Του Χρήστου Χαραλάμπους…
