Του Μιχαλάκη Πιτσιλλίδη
Δυτικά της Καθολικής, πίσω από το μέγαρο της Μητρόπολης Λεμεσού, βρίσκεται η οδός Ειρήνης, πρώην Βικτωρίας. Το τμήμα της μεταξύ των οδών Ναυαρίνου και Ελλάδος ήταν γνωστό σαν Μαραθευτογειτονιά ή “Μαραθεύτικα”.
Αυτό τον χώρο διάλεξαν να εγκατασταθούν οι Μαραθεύτες, που εγκαταλείπανε τα χωριά τους για να βρουν καλύτερες συνθήκες ζωής. Οι πρώτοι απ’ αυτούς, φαίνεται να ήρθαν εδώ αμέσως μετά τον τερματισμό της τουρκοκρατίας το 1878, όταν η απότομη μεταπολίτευση επηρέασε τις από αιώνες καθιερωμένες αστικές και αγροτικές βιοτικές συνθήκες των Κυπρίων.
Από τότε άρχισαν να εμφανίζονται σ’ ολόκληρη τη νήσο τα πρώτα συμπτώματα της αστυφιλίας. Στην αρχή κατά μονάδες οι μικροκαλλιεργητές Πίτσιλλοι και Μαραθεύτες, εγκατέλειπαν τα ορεινά και άγονα χωριά τους, για να κατεβούν στην πόλη για μεροδούλι μεροφάι στους αστούς αφεντάδες σαν μισταρκοί. Δούλευαν «γέννημαν βούττημαν ήλιου» στο μαγαζί και το βράδυ έκαμναν διάφορες αγγαρείες στο σπίτι.
Το αφεντικό τους τάιζε, τους έντυνε, τους εξασφάλιζε στέγη και τους πλήρωνε μισθό που κυμαινόταν από δέκα σελίνια μέχρι τρεις λίρες τον χρόνο!
Μερικοί από αυτούς τους μισταρκούς, ύστερα από μακρόχρονη και σκληρή υπηρεσία, μυημένοι πια στα μυστικά του εμπορίου, πρόσθεταν σ’ αυτά την πείρα που απόκτησαν και την έμφυτη οξύνοια και εργατικότητα τους και με κάποια οικονομική ενίσχυση από τους γονιούς τους, ή από πούληση κτημάτων τους στο χωριό, άνοιγαν δικό τους εμπορικό κατάστημα, ιδίως υφασματοπωλείο.
Ας αναφέρουμε εδώ ένα φανταστικό γράμμα της εποχής:
«Εν Λεμεσώ, τη 12 Μαΐου 1885
Σεβαστοί μου γονείς, χαίρετε εν Λεμύθου. Πρώτον θέλω να μάθω περί της καλής σας υγείας και εάν ερωτάτε δι’ εμέ, δόξα τω Αγίω Θεώ καλώς υγιαίνω έως την σήμερον. Μάθετε ότι έλαβον την ποθητήν σας επιστολήν καθώς και τας ευχάς σας καθώς και τα έξι χρυσά μετζίτια, τέσσερα ναπολεόνια και εν κωνσταντινάτον, που μου αποστείλατε με τον σεβαστόν μου ανάδοχον και θείον Ζηνωνή, καθώς και τας ευχάς σας και σας ευχαριστώ.
Τώρα το υφασματοπωλείον που άνοιξα θα το μεγαλώσω και θα φέρω και γιαλλικά και πιατικά και ρούχα μάλλινα ήτοι κασμήρια δια τους φραγκοράφτες. Να πείτε στον σεβαστόν σας κουμπάρον Νικόλαν, ότι περιμένω να μου στείλει εις Λεμεσόν τον φίλτατον υιόν τού Κωστήν δια μισταρκον.
Θέλω επίσης και τον φίλτατον υιόν του σεβαστού κουμπάρου σας Θεοχάρη δια μισταρκόν, μόλις τελειώσει τας σπουδάς του εις το δημοτικόν σχολείον. Δώστε χαιρετισμούς εις τον άγιον του Θεού ιερέα μας Παπά Νεόφυτον, στον σεβαστόν θείον Χαράλαμπον και σεβαστήν θείαν Ευδοκίαν και σε όλους τους εξαδέλφους, συγγενείς και χωριανούς. Ασπάζομαι την δεξιάν σας,»
Δημοσιεύθηκε πριν αρκετά χρόνια στο ένθετο του Φιλελεύθερου – ΛΕΜΕΣΟΣ…
