Για αρκετά χρόνια τώρα η περιοχή που εκτείνεται από την νότια και δυτική πλευρά των Λανιτείων εκπαιδευτηρίων, κάτω από τη λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, φθάνοντας σχεδόν κοντά στην οδό Γλάδστωνος στη Λεμεσό, ονομάζεται Κούππες.
Αυτή η περιοχή περιβάλλεται κατά κάποιο τρόπο στα βόρεια από τη λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ στα ανατολικά από την οδό Θεσσαλονίκης και δυτικά από την οδό Αγίας Φυλάξεως.
Αρκετοί λεμεσιανοί γνωρίζουν αυτή τη περιοχή και την ονομάζουν Κούππες όταν τη χρησιμοποιούν στις περιγραφές τους για να καθοδηγήσουν κάποιο για να προσανατολιστεί.
Μπορεί να θεωρηθεί σημείο αναφοράς της Λεμεσού αλλά ακόμη και σαν τοπωνύμιο, διότι για αρκετά χρόνια παρέμεινε σε χρήση, τουλάχιστο μεταξύ των μεγαλυτέρων σε ηλικία κατοίκων.
Εάν ερωτηθούν αυτοί που χρησιμοποιούν αυτή την ονομασία και χαρακτηρισμό γι’ αυτή τη περιοχή από πού προήλθε, οι περισσότεροι δεν θα γνωρίζουν. Θα γνωρίζουν όμως ότι σ’ αυτή τη περιοχή και σε κάποιο τεμάχιο γης, που βρίσκεται στα όρια που περιέγραψα προηγουμένως, υπήρχε ένας σχηματισμός μικρών απλών δωματίων, όπου διέμεναν γι’ αρκετά χρόνια οικογένειες πολύ χαμηλών οικονομικών δυνατοτήτων.
Αυτά τα μικρά δωματιάκια ήταν κατασκευασμένα από χαμηλής ποιότητας υλικά όπως πλυνθάρια (λάσπη κοκκινοχώματος αναμιγμένα με άχυρα), επενδυμένα στην συνέχεια με γύψο. Οι ένοικοι αυτών των δωματίων εξυπηρετούνταν από μία κοινή τουαλέτα που εχρησιμοποιήτο για τις φυσικές τους ανάγκες και για λούσιμο.
Το νερό για όλες τις χρήσεις τους το αντλούσαν από λάκκους, που ευρίσκοντο αρκετοί, με τη βοήθεια σίκλας και σχοινιού ή με αλακάτι. Έτσι κάθε πρωί όλοι αυτοί εμαζεύοντο στους λάκκους για να βγάλουν νερό να νιφτούν και να καθαριστούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν τη κοινή τουαλέτα με τη σειρά. Αυτή την εικόνα συγκράτησαν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, που άρχιζαν να κτίζουν κατοικίες και να κατοικούν, όπου μου την περιέγραψαν.
Όμως τί ήταν επιτέλους αυτές οι μικρές κατοικίες και τα δωμάτια με τους φτωχούς ενοίκους τους. Αυτές οι κατοικίες ήσαν κατάλοιπα ενός κεραμείου που λειτούργησε από το 1927 μέχρι τη δεκαετία του 1950. Το κεραμείο αυτό κατασκεύαζε κούππες από πυλό, τσούκκες για μαγείρευμα κι’ άλλα κεραμικά οικιακά σκεύη. Όλα αυτά τα σκεύη είχαν υαλλώδη επάλειψη ή «αλειφή».
Ήταν τότε αρκετά χρήσιμα σε κάθε νοικοκυριό, κυρίως για τις οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων, όπου αδυνατούσαν να έχουν σκεύη από πορσελάνη. Η αναγκαιότητα της χρήσης αυτών των σκευών από κεραμικό, φάνηκε έντονα στην περίοδο του Β’ παγκοσμίου πολέμου, όπου οι εισαγωγές από άλλες χώρες ήσαν πολύ περιορισμένες.
Το κεραμείο κατασκευής κούππων από πυλό, αποτελείτο από ένα μεγάλο κλειστό και στεγασμένο χώρο, στον οποίο δούλευαν οι εργάτες με τα ανάλογα μηχανήματα και φούρνους (καμίνια) της εποχής εκείνης. Δίπλα σ’ αυτό υπήρχαν οι απλές κατοικίες ή δωμάτια όπου διέμεναν οι εργαζόμενοι. Στην αυλή έξω υπήρχαν λάκκοι άντλησης νερού για τις ανάγκες κυρίως του κεραμείου.
Το χώμα για τη κατασκευή του πυλού και στη συνέχεια τη κατασκευή των κεραμικών αντικειμένων, το έπαιρναν από τη γύρω περιοχή κυρίως. Είναι δε γνωστή η περιοχή νότια του κεραμείου των κούππων, πλησίον της Πολυκλινικής Υγεία, όπου την έλεγαν ο λάκκος του Φράγκου.
Ο Δημήτρης Φράγκος ήταν ο τελευταίος ιδιοκτήτης του κεραμείου των Κούππων, και η περιοχή λάκκος ήταν ο χώρος όπου έπαιρναν χώμα για το πυλό. Όλες αυτές οι περιοχές είχαν κατάλληλο χώμα για τα κεραμικά αλλά και για τα πλυνθάρια, όπου γι’ αυτά υπήρχαν κατασκευαστές σε διάφορα σημεία.
Όλες αυτές οι περιοχές βορείως της οδού Γλάδστωνος, στη περίοδο λειτουργίας του κεραμείου ήσαν πολύ αραιοκατοικημένες μέχρι και ακατοίκητες. Φοβόταν ο τότε κόσμος να πάει βόρεια της οδού Γλάδστωνος, πόσο μάλλον να κατοικήσει, μήπως τον «φαν οι κουκκουφκιάοι» δηλαδή οι κουκουβάγιες, που ήταν και είναι τα πτηνά της ερημιάς.
Το κεραμείο των Κούππων άρχισε τη λειτουργία του το 1927 από την εταιρεία The Limassol Pottery Ltd. Η ιδιοκτησία του μεταβιβάστηκε στη συνέχεια το 1931 στο Χριστόδουλο Μιχαϊλίδη Φυτέλλη και ακολούθως μεταβιβάστηκε στον Δημήτρη Φράγκο το 1936, όπου κράτησε τη λειτουργία του μέχρι τη δεκαετία του 1950.
Στη συνέχεια το κεραμείο σταμάτησε να λειτουργεί παραμένοντας στις κατοικίες του οι εργαζόμενοι σ’ αυτό και πολλοί άλλοι αργότερα. Ακολούθως κατεδαφίστηκε πρώτα το κτίριο του κεραμείου και αρκετά αργότερα τα δωματιάκια. Τώρα είναι ένας μεγάλος χώρος γυμνός χωρίς οποιαδήποτε οικοδομή ανήκοντας στην οικογένεια Κίρζη.
Του Αδάμου Κόμπου…
