Στα πλαίσια ευρωπαικού προγράμματος «Νέοι Δημοσιογράφοι για το περιβάλλον (YRE)», μαθητές από γυμνάσια σύνταξαν δύο διαφορετικά άρθρα. Το πρώτο είχε θέμα «Τα αχρείαστα emails επιδεινώνουν την κλιματική κρίση» από τους μαθητές του Λυκείου Γιαννακη Ταλιώτη Γεροσκήπου και το δεύτερο «Η κλιματική κρίση εξαφανίζει τις αρσενικές χελώνες» από τους μαθητές του Περιφερειακού Γυμνασίου Αγίου Μάμαντος Τραχωνίου. Και τα δύο άρθρα σχετίζονται με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.
Επιμέλεια από την καθηγήτρια Βιολογίας, Μέλπω Τρύφωνος
Η κλιματική κρίση εξαφανίζει τις αρσενικές χελώνες
Ο Διεθνής Οργανισμός των YRE, «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον: Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία», έχει προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό, προτρέποντας τις ομάδες των Νέων Δημοσιογράφων να διερευνήσουν τοπικά περιβαλλοντικά θέματα και να προτείνουν αειφόρες λύσεις, υποβάλλοντας είτε διερευνητικά άρθρα, είτε φωτογραφίες, είτε φιλμάκια. Το Σχολείο μας, Περιφερειακό Γυμνάσιο Αγίου Μάμαντος Τραχωνίου, λαμβάνει μέρος στον Διαγωνισμό αυτό συγγράφοντας ένα άρθρο με θέμα «Η κλιματική κρίση εξαφανίζει τις αρσενικές χελώνες».
Μέσα στο πιο πάνω πλαίσιο, πραγματοποιήθηκε αρχικά μια έρευνα που είχε ως στόχο τη διερεύνηση της πληροφόρησης σχετικά με το θέμα μας. Δόθηκαν λοιπόν, ερωτηματολόγια σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς μεταξύ των ηλικιών 15 – 75 ετών στην περιοχή του Τραχωνίου στη Λεμεσό. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε δύο ερωτήματα. Το πρώτο ερώτημα ήταν εάν γνωρίζουν τι είναι η κλιματική κρίση, όπου το 92 % το ερωτηθέντων απάντησαν ΝΑΙ και μόλις το 8 % απάντησαν ΟΧΙ (Εικόνα 1). Το δεύτερο ερώτημα που είχαν να απαντήσουν ήταν εάν πιστεύουν ότι η κλιματική κρίση επηρεάζει το φύλο των θαλάσσιων χελωνών και το 76% απάντησαν ΟΧΙ ενώ μόλις το 24 % απάντησαν ΝΑΙ (Εικόνα 2). Συνεπώς, από τα αποτελέσματα της έρευνας μας εξάχθηκε το συμπέρασμα ότι πολλά από τα άτομα της τοπικής κοινότητας δε γνωρίζουν ότι η κλιματική κρίση επηρεάζει το φύλο των θαλάσσιων χελωνών.
Διερευνώντας το θέμα των θαλάσσιων χελώνων μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία διαπιστώνουμε ότι ένας από τους κυριότερους λόγους εξαφάνισης των θαλάσσιων χελωνών αποτελεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν και οι κλιματικές αλλαγές θεωρούνται φυσικό φαινόμενο, μετά τη συνεχή απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα, κυρίως από τα εργοστάσια σε ολόκληρο τον πλανήτη, παρατηρείται αύξηση της θερμοκρασίας της Γης. Ο γρήγορος ρυθμός εξέλιξης του φαινομένου αυτού δημιουργεί ένα κλίμα ανησυχίας για το κατά πόσο οι θαλάσσιες χελώνες θα καταφέρουν να επιβιώσουν 7. Επίσης, η κλιματική κρίση επηρεάζει το φύλο των θαλάσσιων χελωνών και μάλιστα μειώνει το αριθμό των αρσενικών ατόμων 3.
Στις θάλασσες της Κύπρου συναντάμε δύο είδη θαλάσσιων χελώνων: την Πράσινη Χελώνα Μίδας (Chelonia mydas) και την χελώνα Καρέττα Kαρέττα (Caretta caretta) 5. Η Πράσινη Χελώνα Μίδας (Εικόνα 3) είναι μεγάλου μεγέθους χελώνα, η οποία φτάνει το μήκος των 110 cm και βάρος τα 160 κιλά, μπορεί να ζήσει πέραν των 80 χρόνων και να γεννά πέραν των 100 αβγών ανά ωοτοκία. Η Caretta caretta είναι μικρότερη από τη Chelonia mydas, με μήκος περίπου 80 cm και γεννά πέραν των 70 αβγών. Η διαδικασία γέννησης των αβγών στα δύο αυτά είδη διαρκεί αρκετά και η επώασή τους γίνεται τη νύχτα κατά την αναπαραγωγική περίοδο στην ίδια παραλία που έχουν γεννηθεί οι ίδιες 5. Η αναπαραγωγή τους στην Κύπρο ξεκινά τον μήνα Ιούνιο σε μερικές αμμώδεις παραλίες του νησιού μας όπως η περιοχή της Λάρας -Τοξεύτρας, αλλά και οι παραλίες στην περιοχή Πόλης Χρυσοχούς – Γιαλιάς, Πισσουρίου και Αυδήμου. Οι θαλάσσιες χελώνες γεννούν την άνοιξη τα αβγά τους σε τρύπες στην άμμο τις οποίες ανοίγουν οι ίδιες αρκετά μέτρα μακριά από το νερό. Επιλέγουν ένα μέρος με σχετικά μαλακή άμμο και αρχίζουν να σκάβουν με μεγάλη δεξιοτεχνία με τα πισινά τους πόδια, αφού γεννήσουν τα αβγά τους τα οποία είναι στρογγυλά και μεμβρανοειδή κλείνουν την τρύπα με τα πισινά τους πόδια και επιστρέφουν ξανά στο νερό 8. Η επώαση των αυγών γίνεται με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και διαρκεί περίπου δύο μήνες και τα μικρά αμέσως μετά την εκκόλαψη είναι ικανά να αυτοσυντηρηθούν.
Σε αντίθεση με άλλα ζώα, στα οποία το φύλο καθορίζεται κατά τη γονιμοποίηση του ωαρίου, το φύλο στις θαλάσσιες χελώνες εξαρτάται από τη θερμοκρασία επώασης των αβγών. Συγκεκριμένα, η θερμοκρασία της άμμου ρυθμίζει το ποσοστό αρσενικών και θηλυκών ατόμων που θα εκκολαφθούν. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι θερμοκρασίες χαμηλότερες από 29 βαθμούς Κελσίου είναι πιο πιθανό να παράγουν αρσενικές χελώνες και οι υψηλότερες θερμοκρασίες να παράγουν θηλυκές. Αυτό σημαίνει ότι όσο αυξάνεται η παγκόσμια θερμοκρασία, υπάρχει κίνδυνος να γεννιούνται όλο και περισσότερες θηλυκές θαλάσσιες χελώνες, δημιουργώντας ανισορροπία στον πληθυσμό και δυσκολίες στην αναπαραγωγή τους. Οι επιστήμονες που μελετούν τα νεογνά και τα αυγά θαλάσσιων χελωνών βρήκαν μόνο θηλυκές θαλάσσιες χελώνες τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η άνιση αναλογία αρσενικών – θηλυκών ατόμων προκαλεί αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των επιστημόνων, οι οποίοι ανησυχούν ότι οι πληθυσμοί των θαλάσσιων χελωνών θα μείνουν τελικά στάσιμοι αφού δεν έχουμε την αναλογία αρσενικών προς θηλυκά που χρειαζόμαστε για να έχουμε επιτυχημένες διαδικασίες αναπαραγωγής 3.
Οι θαλάσσιες χελώνες της Κύπρου προστατεύονται τόσο από τον περί Αλιείας Νόμο από το 1971 7 όσο και από τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1 αλλά και από διάφορους οργανισμούς και περιβαλλοντικές ομάδες. Σχετικά με την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο μέχρι το 2050 να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα βρει τρόπους να αντισταθμίσει τις εναπομένουσες και αναπόφευκτες εκπομπές. Η επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών θα ωφελήσει τόσο τους ανθρώπους όσο και το περιβάλλον, θα περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και θα προστατεύσει τις θαλάσσιες χελώνες που κινδυνεύουν με εξαφάνιση 5.
- Τα αχρείαστα emails επιδεινώνουν την κλιματική κρίση
Όταν σκεφτόμαστε την κλιματική κρίση την συνδέουμε με εκπομπές αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου που προέρχονται από γεωργικές δραστηριότητες, από εργοστάσια και από μέσα μεταφοράς. Όμως ακόμα και οι πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να οξύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και να επιδεινώσουν την κλιματική αλλαγή.
Στα πλαίσια του προγράμματος Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον πραγματοποιήθηκε έρευνα με ερωτηματολόγια σε μαθητές γονείς και εκπαιδευτικούς μεταξύ των ηλικιών 15 – 75 ετών στην περιοχή της Γεροσκήπου στην Πάφο. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν δύο ερωτήματα, το πρώτο ερώτημα ήταν εάν πιστεύουν ότι τα αχρείαστα emails σχετίζονται με την κλιματική κρίση, το 84 % το ερωτηθέντων απάντησαν ΟΧΙ και μόλις το 16% απάντησαν ΝΑΙ (Εικόνα 1). Το δεύτερο ερώτημα που είχαν να απαντήσουν σχετιζόταν με τον αριθμό των αχρείαστων email που έχουν, το 24% απάντησαν ότι έχουν από 0 – 100 αχρείαστα emails, το 30% είχαν από 100 – 200 και το 46% είχαν από 200 – 300 αχρείαστα emails (Εικόνα 2).
Συνεπώς από τα αποτελέσματα της έρευνας μας εξάχθηκε το συμπέρασμα ότι πολλά από τα άτομα της τοπικής κοινότητας δε γνωρίζουν ότι τα αχρείαστα emails αυξάνουν το αποτύπωμα άνθρακα του ανθρώπου και συνεπώς επιδεινώνουν την κλιματική κρίση (Εικόνα 3). Το αποτύπωμα άνθρακα είναι το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούνται από ένα άτομο, γεγονός, οργάνωση, υπηρεσία, τόπο ή προϊόν, εκφρασμένο ως ισοδύναμο διοξειδίου του άνθρακα 1. Το αποτύπωμα άνθρακα κάθε ατόμου, εταιρείας ή δραστηριότητας είναι ένας υπολογισμός της ανθρώπινης επίδρασης στην κλιματική αλλαγή, στη ρύπανση του αέρα και των υδάτων και στη ρύπανση των φυσικών πόρων. Η κατανόηση της έννοιας του αποτυπώματος άνθρακα και η εύρεση τρόπων μείωσης του είναι ζωτικής σημασίας στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής 4.
Κάθε φορά που στέλνουμε ένα μονολεκτικό email όπως ένα απλό «Ναι», «ΟΚ» ή «Ευχαριστώ» ή όταν έχουμε αποθηκευμένα αχρείαστα emails επιβαρύνουμε τον πλανήτη αφού ακολουθεί μια αλυσίδα ηλεκτρονικών που καταναλώνουν ενέργεια. Υπάρχουν 2.3 δισεκατομμύρια χρήστες των emails παγκόσμια και αποστέλλονται καθημερινά περίπου 246 δισεκατομμύρια emails. Το μέσο μέγεθος κάθε email είναι περίπου 75 ΚΒ. Η ενέργεια που απαιτείται για την αποθήκευση δεδομένων 1 GB είναι περίπου 32 kWh. Συνεπώς για τη αποθήκευση 246 δισεκατομμυρίων emails απαιτούνται 590 εκατομμύρια kWh ενέργειας την ημέρα. Το κάθε email εκτιμάται ότι προσθέτει περίπου 4 γραμμάρια ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αν μάλιστα έχει ένα μεγάλο συνημμένο αρχείο, τότε η επιβάρυνση φθάνει τα 50 γραμμάρια ισοδυνάμου διοξειδίου. Πέντε τέτοια μηνύματα με φωτογραφίες, βίντεο ή μεγάλα αρχεία κειμένου είναι ισοδύναμα με το να καίει κανείς περίπου 120 γραμμάρια άνθρακα, σύμφωνα με παλιότερο δημοσίευμα του Γαλλικού Πρακτορείου. Ένα ανεπιθύμητο μήνυμα (spam), ακόμη κι αν δεν το ανοίξει κανείς, «εκπέμπει» 0,3 γραμμάρια ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα 3. Επιπλέον για να αποστείλουμε ένα email, χρειάζεστε υπολογιστή ή κινητό, σύνδεση στο διαδίκτυο, ρούτερ, server παρόχου κ.α. Όλες αυτές οι συσκευές έχουν και αυτές με τη σειρά τους το ενεργειακό τους αποτύπωμα και φυσικά το ίδιο ισχύει για όλες τις ηλεκτρικές συσκευές του σπιτιού.
Σε μια μελέτη που έγινε στη Βρετανία βρέθηκε ότι αν κάθε ενήλικας μειώσει κατά ένα τα emails που στέλνει καθημερινά, η Βρετανία θα περιορίσει κατά 16.433 τόνους το ανθρακικό αποτύπωμά του και αυτό ισοδυναμεί με 81.000 πτήσεις από το Λονδίνο στη Μαδρίτη, σύμφωνα με τη μελέτη. Σχεδόν ένας στους δύο Βρετανούς (ποσοστό 49%) στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε συναδέλφους του που βρίσκονται τόσο κοντά του που θα μπορούσε να τους μιλήσει 3. Επίσης, υπολογίστηκε ότι σε ένα έτος η εισερχόμενη αλληλογραφία ενός ατόμου αντιστοιχεί σε ανθρακικό αποτύπωμα που ισοδυναμεί με οδήγηση 322 km με ένα μέσο αυτοκίνητο 3.
Εάν o καθένας από εμάς διαγράφει 10 emails την μέρα θα διαγραφούν 1.72 εκατομμύρια GB δεδομένων καθημερινά και θα εξοικονομούνται περίπου 55 εκατομμύρια kWh ενέργειας την ημέρα 5. Αυτό σημαίνει μείωση περίπου 39.035 μετρικών τόνων CO2e που ισοδυναμεί με 19.356 τόνους άνθρακα που καίγονται κάθε μέρα για να παραχθεί αυτή η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας (υποθέτοντας ότι χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα). Το CO2e ουσιαστικά περιγράφει το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη όλων των αερίων του θερμοκηπίου. Με άλλα λόγια, η επίδραση των διαφορετικών αερίων του θερμοκηπίου εκφράζεται ως προς την ποσότητα CO2 που θα είχε ως αποτέλεσμα την ίδια ποσότητα θέρμανσης, δηλαδή το CO2e συγκεντρώνει όλα τα αέρια του θερμοκηπίου σε ένα μέρος 1.
Συμπερασματικά αποδεικνύεται ότι ακόμα και ένα ταπεινό email μπορεί να επιδεινώνει την κλιματική αλλαγή. Συνεπώς εάν ο καθένα από εμάς αφιερώνει λίγα λεπτά την ημέρα για να διαγράψει τα αχρείαστα emails του τότε όλοι μαζί μπορούμε να συμβάλουμε στη μείωση της κλιματικής κρίσης.
