Συνέντευξη με τον Διομήδη Κουφτερό

Συντονιστή Καλλιτεχνικού Προγράμματος και Δικτύωσης του Οργανισμού Λεμεσός 2030

Η Λεμεσός συνεχίζει δυναμικά την πορεία της προς τη διεκδίκηση του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, έχοντας ήδη περάσει στη δεύτερη φάση της διαδικασίας. Πίσω από αυτή τη φιλόδοξη, συλλογική και πολύπλευρη προσπάθεια βρίσκεται ο Οργανισμός Λεμεσός 2030, που ιδρύθηκε από τον Δήμο Λεμεσού με στόχο την κατάρτιση του φακέλου διεκδίκησης και εφόσον η πόλη επιλεγεί την υλοποίηση του πολιτιστικού της οράματος.

Μέλος της δημιουργικής ομάδας του Οργανισμού είναι ο Διομήδης Κουφτερός, Συντονιστής Καλλιτεχνικού Προγράμματος και Δικτύωσης. Μαζί με την Καλλιτεχνική Διευθύντρια, Ελεάνα Αλεξάνδρου, σχεδιάζουν το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της υποψηφιότητας, το οποίο στηρίζεται στην έρευνα, στη συμμετοχή και στον διαπολιτισμικό διάλογο. Παράλληλα, ο Διομήδης είναι υπεύθυνος για τη σύναψη συνεργασιών με άλλες υποψήφιες πόλεις, πρώην και μελλοντικές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης, αναπτύσσοντας ένα δίκτυο ανταλλαγής και μεταφοράς γνώσης.

Θεατρικός δημιουργός, ηθοποιός, σκηνοθέτης και ιδρυτής του οργανισμού Campos Culture and Arts, ο Διομήδης Κουφτερός έχει υπηρετήσει το πεδίο των τεχνών και του πολιτισμού σε πολλαπλούς ρόλους. Διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής της υποψηφιότητας Greater Nicosia για τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας 2021 και συμμετείχε ως εμπειρογνώμονας αξιολογητής στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη». Μαζί με την Καίτη Παπαδήμα είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κύπρου.

Μέσα από τη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Διομήδης Κουφτερός μάς ξεναγεί στη δημιουργική καρδιά του Λεμεσός 2030, μιλώντας για τις προκλήσεις, τις στρατηγικές συνεργασίες και τη δύναμη της τέχνης να μετασχηματίζει την ταυτότητα μιας πόλης και μαζί της, την καθημερινότητα των ανθρώπων της.

Η Λεμεσός έχει ήδη περάσει στη δεύτερη φάση της διεκδίκησης για τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2030. Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο καθοριστική πτυχή αυτής της υποψηφιότητας;

Αυτό που προσδίδει ξεχωριστό χαρακτήρα στην υποψηφιότητά μας είναι ότι έχει αναδυθεί από την ίδια την πόλη, τους ανθρώπους και τις κοινότητές της, τα ερωτήματά τους, τις αγωνίες και τις επιθυμίες τους. Δεν πρόκειται για έναν σχεδιασμό εξ αποστάσεως, αλλά για μια πρόταση που γεννήθηκε από ανθρώπους που ζουν, εργάζονται και δραστηριοποιούνται στη Λεμεσό. Αυτό που επιχειρούμε είναι να χτίσουμε ένα πλαίσιο μέσα από το οποίο η πόλη θα μπορέσει να ξαναδεί τον εαυτό της με έναν πιο ουσιαστικό τρόπο, όχι μόνο ως βιτρίνα, τουριστικό προϊόν ή real estate προς πώληση, αλλά ως ζωντανή κοινότητα που επιδιώκει να συνομιλήσει ισότιμα και με φαντασία με την Ευρώπη.

Πώς σχεδιάστηκε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Λεμεσός 2030;

Σε συνεργασία με την Καλλιτεχνική Διευθύντρια, Ελεάνα Αλεξάνδρου, σχεδιάσαμε το πρόγραμμα στη βάση μιας εκτεταμένης ερευνητικής διαδικασίας. Με την κρίσιμη βοήθεια της ομάδας μας διεξάγαμε συνεντεύξεις, διαβουλεύσεις, focus groups, ανοιχτά ερωτηματολόγια. Ακούσαμε την πόλη, τους ανθρώπους του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, της κοινότητας. Σε αυτή τη συνεχιζόμενη δυναμική διαδικασία, η συνεχή επικοινωνία και αναπροσαρμογή θα κρίνει και την επιτυχία της υλοποίησης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας – αν κερδίσουμε τον τίτλο!

Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος στον Οργανισμό Λεμεσός 2030;

Εργάζομαι καθημερινά στον σχεδιασμό, την τεκμηρίωση και τη συνδιαμόρφωση του φακέλου, σε συνεργασία με την υπόλοιπη δημιουργική ομάδα του Οργανισμού. Παράλληλα, συντονίζω τη δικτύωση με άλλες Πολιτιστικές Πρωτεύουσες, φορείς πολιτιστικής πολιτικής και καλλιτέχνες από την Ευρώπη. Ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς μου είναι να φροντίσω ώστε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα να είναι ανθρώπινο, ευφάνταστο, εφαρμόσιμο, συνεκτικό και εμπνευσμένο από τις ανάγκες της ίδιας της πόλης.

Η Λεμεσός είναι μια πόλη με αντιφάσεις. Πώς αυτές αντανακλώνται στο αφήγημα του φακέλου;

Η πόλη έχει μεγάλες εντάσεις και αποκλεισμούς: οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς. Δεν μας ενδιαφέρει να παρουσιάσουμε μια ωραιοποιημένη εκδοχή της. Είναι ζωντανή πόλη, σύνθετη, απαιτητική. Μέσα από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, θέλουμε να δημιουργηθούν χώροι όπου αυτά τα ερωτήματα μπορούν να τεθούν ανοιχτά. Τι σημαίνει να ανήκεις; Με ποιους τρόπους γίνονται εκτοπισμοί; Πώς μπορεί το κοινωνικό σύνολο να αντισταθεί μέσω των τεχνών; Και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η υποδομή και το ανθρώπινο δυναμικό που τώρα μένουν ανενεργά;

Ποια είναι η θέση των τοπικών καλλιτεχνών σε αυτή την προσπάθεια;

Από την αρχή μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών συμμετέχει και συνδημιουργεί το φάκελο διεκδίκησης. Και φυσικά, με την ανάθεση του τίτλου (ελπίζουμε!) θα ανακοινωθούν πολλαπλά ανοικτά καλέσματα για ακόμα πιο μεγάλη συμμετοχή. Οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα γεννήθηκαν μέσα από την αλληλεπίδραση με καλλιτέχνες, φορείς και Λεμεσιανούς.

Πώς προέκυψαν οι θεματικοί άξονες του προγράμματος;

Αναδύθηκαν από τη διαδικασία. Στις διαβουλεύσεις, στη συνάντηση της ομάδας με κατοίκους και φορείς, επανέρχονταν συνεχώς λέξεις όπως «πρόσβαση», «συμμετοχή», «συμπερίληψη», «συνάντηση». Αυτές οι λέξεις μάς οδήγησαν στη διαμόρφωση των αξόνων και του καλλιτεχνικού περιεχομένου. Ήταν για εμάς σημαντικό να υπάρχει μια ξεκάθαρη ταυτότητα, αλλά όχι με τρόπο περιοριστικό. Θέλουμε η Λεμεσός να εκφραστεί, όχι να ερμηνευτεί εξωτερικά.

Ποιο είναι για εσάς το μεγαλύτερο στοίχημα αυτής της διαδρομής;

Να αφήσουμε πίσω μας κάτι που να αντέχει στον χρόνο. Όχι μόνο υποδομές, αλλά σχέσεις, τρόπους σκέψης, διαδικασίες, δίκτυα που θα συνεχίσουν να λειτουργούν. Αν καταφέρουμε, μέσα από αυτή τη διεκδίκηση, να αλλάξουμε έστω και λίγο τον τρόπο που η Λεμεσός συζητά, σχεδιάζει και υλοποιεί πολιτιστικές πολιτικές, τότε θα έχουμε πετύχει κάτι ουσιαστικό, ανεξαρτήτως τίτλου.

Τι μπορεί να προσφέρει η Λεμεσός στην Ευρώπη του 2030 και πώς η υποψηφιότητά της συνομιλεί με τις σημερινές ευρωπαϊκές προκλήσεις;

Η Λεμεσός είναι μια πόλη-σύνορο. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολιτισμών, ταυτοτήτων, ιστοριών. Αυτή η γεωγραφική και πολιτισμική της θέση είναι πρόκληση και ευκαιρία μαζί. Η Ευρώπη του 2030 θα συνεχίσει να διαχειρίζεται κρίσεις, μεταβάσεις και την ανάγκη για συνοχή μέσα από τη διαφορετικότητα. Η Λεμεσός έχει εμπειρία σε αυτά τα πεδία. Ξέρει τι σημαίνει συνύπαρξη, διαχείριση πολλαπλών ταυτοτήτων, ανοχή αλλά και εντάσεις. Αυτή η εμπειρία μάς δίνει τη δυνατότητα να προσφέρουμε ένα αφήγημα διαφορετικό: λιγότερο γραμμικό, πιο περίπλοκο, πιο ειλικρινές. Και ταυτόχρονα να λειτουργήσουμε ως γέφυρα εντός της ίδιας της Ευρώπης, ανάμεσα σε διαφορετικά αφηγήματα, κουλτούρες, προνόμια, και εμπειρίες που τη συγκροτούν.