Το αρχαίο Βασίλειο της Aμαθούντας θεωρείται από τις πλέον σημαντικές αρχαιολογικές περιοχές της Κύπρου και γι΄αυτό άλλωστε η όλη περιοχή έχει απαλλοτριωθεί πριν από περίπου τριάντα χρόνια.
Ωστόσο έκτοτε και παρά τα εντυπωσιακά ευρήματα που έφερε κατά καιρούς στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη το Κυπριακό κράτος ουδέποτε υλοποίησε τους σχεδιασμούς που έγιναν για την δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου στον χώρο.
Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος της Αμαθούντας δεν προσφέρει στον τουρίστα που τον επισκέπτεται τις απαραίτητες διευκολύνσεις, ούτε και τη στοιχειώδη ενημέρωση και επαρκή σηματοδότηση, εκτός από ονομαστικές αναφορές για τα μνημεία.
Σύμφωνα με τα σχέδια που είχαν ετοιμαστεί για αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου, αυτά προέβλεπαν την δημιουργία ενιαίου κυκλοφοριακού δικτύου από πεζόδρομους, ποδηλατόδρομους, παγκάκια σε διάφορα σημεία του χώρου για ξεκούραση, κατασκευή κέντρου επισκεπτών, τοπικού μουσείου, αναψυκτηρίoυ, μικρού αμφιθεάτρου για τη διοργάνωση πoλιτιστικώv εκδηλώσεων και χώρου στάθμευσης.
Και δυστυχώς το σχέδιο αυτό που είχε ετοιμαστεί πριν από πολλά χρόνια έχει οδηγηθεί στον κρατικό καταψύκτη και βρίσκεται κλεισμένο στα συρτάρια διαφόρων κρατικών υπηρεσιών.
ΑΜΑΘΟΥΝΤΑ, ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ – ΚΡΑΤΟΣΗ Αμαθούντα ήταν αρχαία πόλη-κράτος στην Κύπρο. Βρίσκεται στη νότια Κύπρο, κοντά στην σημερινή Λεμεσό.
Σύμφωνα με τη μυθολογία οικιστής της πόλης είναι ένας γιος του Ηρακλή, ο Άμαθος. Το όνομά της προέρχεται ή από αυτόν τον Άμαθο ή από τη νύμφη Αμαθούσα, μητέρα του βασιλιά της Πάφου Κινύρα. Εδώ έφερε ο Θησέας την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, όταν ξέφυγε από τον λαβύρινθο. Εκεί, αφού γέννησε το παιδί της πέθανε και τάφηκε.
Οι αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι η περιοχή κατοικείται από τον 11ο αιώνα π.Χ.. Αρχικά ήταν μικρή πολίχνη χτισμένη σε οχυρό λόφο δίπλα στη θάλασσα, περίπου τον 8ο αιώνα π.Χ. κτίστηκε το λιμάνι, στα ελληνιστικά χρόνια το λιμάνι επεκτάθηκε και χτίστηκε δεύτερος εσωτερικός κλειστός λιμένας. Στην πόλη λατρευόταν η Αφροδίτη, της οποίας υπήρχε και ναός. Στη Γεωμετρική Περίοδοστην Αμαθούντα, όπως και σε όλες τις αρχαίες Κυπριακές πόλεις, εγκαταστάθηκαν Ετεοκρήτες αλλά και Μυκηναίοι άποικοι. Αυτό έχει εξακριβωθεί από αγγεία της περιόδου που έχουν βρεθεί σε νεκροταφεία της αρχαίας Αμαθούντας. Στην πόλη τάφηκε ο Ονήσιλοςμετά τον θάνατό του.
Κατα άλλη ισχυρή εκδοχή θεωρείται ότι η πόλη ιδρύθηκε από τους Φοίνικες ανάμεσα στον 15ο και 120 αι. π.Χ και συγκέντρωσε στον πληθυσμό της πολλούς ετεοκυπρίους. Αυτό το δεδομένο εξηγεί και τη συνεχή άρνηση των Αμαθουσίων να λάβουν μέρους σε εξεγέρσεις εναντίον των Περσών οι οποίοι ήταν σύμμαχοι των Φοινίκων κι αντίπαλοι των Ελλήνων. Ο δε Ονήσιλος σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον της Αμαθούντας όταν κατά τη διάρκεια της αντιπερσικής επανάστασης του 500 π.Χ ο ηγεμόνας των Σαλαμινίων ηγήθηκε των Κυπρίων που ήθελαν την αποτίναξη της περσικής κυριαρχίας. Η Αμαθούντα (όπως και το Κίτιο) παρέμεινε σύμμαχος των Περσών μέχρι και την κατάληψη της Κύπρου από τον Μέγα Αλέξανδρο. Όταν αργότερα οι Πτολεμαίοι της Αιγύπτου προσάρτησαν την Κύπρο η Αμαθούντα που εξακολουθούσε να έχει στενές σχέσεις με τη Φοινίκη, αντιστάθηκε. Ο πλούτος της πόλης προερχόνταν από τις εύφορες πεδιάδες που καλλιεργούσαν οι κάτοικοί της κι από την εκμετάλλευση των ορυχείων χαλκού.
Στα ρωμαϊκά χρόνια η Αμαθούντα ήταν γνωστή για το ναό της Αφροδίτης και του Άδωνι κι υπήρξε πρωτεύουσα διοικητικής περιφέρειας, ενώ με την επικράτηση του χριστιανισμού έγινε έδρα επισκόπου. Άκμασε ως τον 7ο αιώνα μ.Χ.,οπότε εγκαταλείφθηκε πιθανώς εξαιτίας των αραβικών επιδρομών. Οικοδομικό υλικό από την Αμαθούντα χρησιμοποιήθηκε σε κατασκευή κτιρίων στη Λεμεσό αλλά και στην κατασκευή και της Διώρυγας του Σουέζ.
Στη Αμαθούντα γεννήθηκε το 539 μ.Χ. ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμονας, μετέπειτα πατριάρχης Αλεξανδρείας.
Η αρχαία πόλη σήμερα ανασκάπτεται και είναι επισκέψιμη. Έχουν ανασκαφεί η ακρόπολη, ο ναός της Αφροδίτης, και πλήθος οικοδομικών λειψάνων όλων των εποχών. Το αρχαίο λιμάνι είναι ορατό μέσα στο νερό στη θαλάσσια περιοχή.
ΤΟ ΚΟΛΟΣΣΙΑΙΟ ΠΙΘΑΡΙ ΤΗΣ ΑΜΑΘΟΥΝΤΑΣ – ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΛΟΥΒΡΟΣτην κορυφή της ακρόπολης της Αμαθούντας, στην είσοδο του Ιερού της Αφροδίτης, για πολλά χρόνια οι επισκέπτες μπορούσαν να διακρίνουν από μακριά ένα τεράστιο μονολιθικό πιθάρι του 7ου αιώνα π.Χ., μισοβυθισμένο στη γη. Στον ίδιο χώρο βρισκόταν σπασμένο και δεύτερο όμοιο πιθάρι.
Τον Μάρτη 1862 ο Γάλλος EdmondDuthoit και η συνοδεία του επισκέφθηκαν την περιοχή και ο επισκέπτης έγραψε σχετικά:
“Η τελευταία μας μέρα ήταν αφιερωμένη στην Αμαθούντα, το μόνο ιερό της Αφροδίτης που δεν είχαμε επισκεφθεί. Εκεί βρήκαμε δύο τεράστιους πέτρινους πίθους διαμέτρου 3.40 μέτρων. Δεν μπορούσα να υπολογίσω το ύψος γιατί ήταν θαμμένοι στο έδαφος και μόνο ένα μέτρο εξείχε, που ήταν καλυμμένο με παραστάσεις. Αν καταφέρω να τους βγάλω από εκεί και να τους μεταφέρω στη θάλασσα, θα είναι το μεγαλύτερό μου επίτευγμα. Θα αρχίσω να μελετώ τους τρόπους και τους μηχανισμούς που χρειάζονται για να πετύχει κάτι τέτοιο και να μεταφερθούν. Αυτό θα δημιουργήσει μεγάλη εντύπωση στο Λούβρο παρόλο που οι υπεύθυνοι εκεί δεν έχουν ποτέ ασχοληθεί με ανασκαφές, μάλλον τις απεχθάνονται και δημιουργούν δυσκολίες, αλλά θα έχουμε μαζέψει αρκετά για να γεμίσουμε μια μεγάλη αίθουσα”. [Απόσπασμα από το βιβλίο της Ρίτας Κ. Σεβέρη,Η Λεμεσός των Οραματιστών, Έκδοση Ελληνικής Τράπεζας, 2006].
Το φθινόπωρο του 1865, αφού ο Duthoit εξασφάλισε άδεια από τις οθωμανικές αρχές της Κύπρου και γαλλική κυβερνητική φρεγάτα για μεταφορά του πιθαριού, προχώρησε στο έργο του· χρειάστηκαν δεκαέξι μέρες για να μετακινηθεί το βαρύ πιθάρι από τη θέση που βρισκόταν έως το πλοίο.
Το κολοσσιαίο πιθάρι σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι.
Το πιθάρι της Αμαθούντας λίγο πριν μετακινηθεί (χαλκογραφία του 1865)
Luigi Mayer, “Το κολοσσιαίο πιθάρι της Αμαθούντας” (χαλκογραφία του 1809)
Αντίγραφο του πιθαριού βρίσκεται τοποθετημένο στην Ακρόπολη της Αμαθούντας
…
